คุณค่าน้ำนมแม่

คุณค่าน้ำนมแม่ ระดับโมเลกุล : SPM

21 มิถุนายน 2017
แชร์ให้เพื่อน

คุณค่าน้ำนมแม่ ระดับโมเลกุล : SPM

[seed_social]
[seed_social]

 

From International Milk Genomics Consortium

 By Sandeep Ravindran in SPLASH! Milk science Update April 2015

 

เรียบเรียงโดย พญ. ศิริพัฒนา ศิริธนารัตนกุล

 

งานวิจัยก่อนหน้านี้แสดงให้เห็นว่า ร่างกายปลดปล่อย สัญญาณทางเคมีชนิดพิเศษ ซึ่งช่วยกำจัดการติดเชื้อ  การศึกษาชิ้นใหม่ ชี้ว่ามีสัญญาณทางเคมีชนิดหนึ่งในน้ำนมแม่  ซึ่งช่วยเร่งการซ่อมแซมเนื้อเยื่อในร่างกาย และมีการงอกใหม่ (regeneration) รวมทั้งช่วยลดการติดเชื้อ    การค้นพบ โมเลกุลใหม่ๆเหล่านี้ อาจช่วยให้เราเข้าใจคุณสมบัติ และประโยชน์ของน้ำนมแม่ได้ดีขึ้น   นำไปสู่การรักษาโรคติดเชื้อ และโรคอื่นๆในมนุษย์ด้วยวิถีทางใหม่ๆ

 

น้ำนมแม่ พยาธิตัวแบนที่งอกเนื้อเยื่อขึ้นมาใหม่เองได้ และ หนูที่ติดเชื้อโรค มีอะไรที่เหมือนกัน?  คำตอบอาจนำไปสู่ความเข้าใจเรื่องคุณสมบัติที่เป็นประโยชน์ในน้ำนมแม่ และอาจนำไปสู่การรักษาโรคด้วยวิธีใหม่ๆ

 

ในการศึกษาชิ้นใหม่ Charles Serhan และ คณะ จาก Brigham and Woman’s Hospital    ได้จำแนกสัญญาณเคมีชนิดใหม่ ซึ่งช่วยแก้ปัญหาโรคติดเชื้อ และเร่งการงอกใหม่และซ่อมแซมเนื้อเยื่อ 1 ทีมของเขาแยกโมเลกุลเหล่านี้ได้จาก 3 แหล่ง  คือ น้ำนมแม่ , หนูที่มีการติดเชื้อที่หายเองได้ และ พยาธิตัวแบนที่งอกเนื้อเยื่อเองได้ที่มีชื่อว่า planaria

 

“เมื่อมีอันตรายต่อเนื้อเยื่อ หรือมีเชื้อแบคทีเรียเข้ามาบุกรุก  ปฏิกริยาเบื้องต้นคือ การรวบรวมเซลล์ให้มาที่นั่น” Serhan นักชีวเคมี และ พยาธิวิทยา อธิบาย   ปฏิกริยาอักเสบที่ควบคุมไม่ได้ จะให้เกิดโรคต่างๆ เช่น โรคหัวใจ หอบหืด  ถ้าหาวิธีการหยุดปฏิกริยาอักเสบได้ ก็จะช่วยรักษาโรคเหล่านี้ได้ด้วย

 

งานวิจัยก่อนหน้านี้ของ Serhan  แสดงให้เห็นว่า ขบวนการที่จะแก้ไข การอักเสบเป็น ขบวนการต่อเนื่องที่ทำให้เกิดขึ้นได้โดย โมเลกุลที่เรียกว่า SPM ( Specialized Pro-resolving Mediators) เป็นสิ่งค้นพบและหลักคิดใหม่” Serhan กล่าว

 

SPM เป็นโมเลกุลเล็กๆ ที่เกิดขึ้นที่ตำแหน่งที่มีการอักเสบ  เพื่อจะกำจัดแบคทีเรียและเศษเซลล์ออกไป จากที่ตรงนั้น และกระตุ้น ขบวนการลดการอักเสบ  ในการศึกษาเร็วๆนี้อีกการศึกษาหนึ่ง พบว่า การใช้ SPM  ควบคุมการอักเสบ ยังช่วยให้เนื้อเยื่อมีการงอกขึ้นมาใหม่ด้วย

 

การศึกษาในหนูทดลองที่มีการอักเสบและหายได้เอง คณะผู้วิจัยได้แยกเอา chemical signal  ออกมาได้ และนำมาศึกษาว่าจะทำให้มีการงอกใหม่ของเนื้อเยื่อได้หรือไม่   จึงได้เอาพยาธิตัวแบนที่ชื่อ planaria ซึ่งมีความสามารถพิเศษในการงอกส่วนของร่างกายขึ้นมาใหม่ได้หลังจากถูกตัดขาดออกไป

 

นำมาทดลองตัดครึ่งตัวพยาธิ และดูว่าการใส่สาร signal นี้ลงไปจะทำให้งอกใหม่เร็วขึ้นหรือไม่    และเขาก็พบว่าตัวพยาธิงอกหัวขึ้นมาใหม่ได้เร็วกว่า ถ้าใส่ chemical signal นี้ลงไป

 

เขาศึกษาดูโมเลกุลที่ช่วยการงอกใหม่นี้ และพบว่าเป็น lipid-protein conjugate   เรียกว่า sulfide-conjugated product 1  และ 2 ( SC 1 and 2) ขั้นตอนต่อไป เขามองหาว่ามี chemical signal คล้ายๆกันนี้ในน้ำนมแม่หรือไม่ เพราะเขาเชื่อว่า  “น้ำนมแม่มักจะมีสารสำคญๆอยู่ในนั้นเสมอๆ”   ทีมของเขาประสบความสำเร็จในการแยก chemical signal  จากน้ำนมแม่ ซึ่งเป็นโมเลกุลที่สามารถกระตุ้นการงอกใหม่ของ planaria ได้    นับเป็นการค้นพบทางชีววิทยาที่สำคัญ

 

เรายังไม่สามารถพิสูจน์ได้จริงๆ ว่าโมเลกุลจะทำให้มีการงอกใหม่ของเนื้อเยื่อ หรืออวัยวะได้  แต่เราก็พอมองได้ว่ามีขบวนการงอกใหม่ในทารก ในช่วงชีวิตที่มีการเจริญเติบโตพัฒนาอย่างมาก

 

ทีมวิจัยมีเหตุผลที่จะเชื่อได้ว่าอาจจะ มีsignal เหล่านี้ในน้ำนมแม่   น้ำนมแม่มีสารอาหาร และส่วนประกอบมากมายที่มีบทบาทในการพัฒนาการ และภูมิคุ้มกันของทารก

 

การศึกษาหนึ่งพบ SPM บางชนิดในน้ำนมแม่

 

ยิ่งไปกว่านั้น SPM (รวมทั้ง SC 1และ2) สังเคราะห์ขึ้นจากสารตั้งต้นของกรดไขมัน เช่น DHA  (DOCASA HEXANOIC ACID) ซึ่งมีบทบาทในการพัฒนาระบบประสาท และมีปริมาณมากในน้ำนมแม่   ถึงแม้จะมีการเติม Dha ลงในนมผง   FDAก็ยังไม่ประกาศชัดเจนว่าการเติมนั้นจะเกิดประโยชน์จริงหรือไม่

 

Serhan ยังศึกษาการใช้ SPM ในการรักษาโรค  เขาพบว่ามันช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ชื่อ E.Coli 11โดยการช่วยกันกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ในการฆ่าเชื้อโรค    SPM มีความแตกต่างจากสารต้านการอักเสบอื่นๆคือ SPM ไม่กดการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย  จึงไม่ทำให้ร่างกายติดเชื้อได้ง่ายขึ้น

 

อีกคำถามหนึ่งคือ บทบาททางธรรมชาติของโมเลกุลเหล่านี้ในน้ำนมแม่ คืออะไร เรายังไม่มีคำตอบที่เฉพาะเจาะจง  แต่เราอาจจะคาดคิดได้จากการศึกษาวิจัยเหล่านี้ว่า  “ เป็นเรื่องที่น่าตื่นเต้น ที่พบว่าอาจจะมีสารเหล่านี้ในน้ำนมแม่ เพื่อช่วยการเจริญพัฒนาของเนื้อเยื่อ”  และ นอกจากน้ำนมแม่จะมีสารภูมิคุ้มกันหลายชนิดแล้ว ยังมีโมเลกุลSPM ( SC 1และ 2)  ที่อาจมีความสำคัญต่อการพัฒนาระบบภูมิคุ้มกันของทารก

 

นี่จึงเป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่จะบอกว่า “น้ำนมแม่มีคุณประโยชน์นับอเนกอนันต์”

 

 

 

 

Admin
มูลนิธิศูนย์นมแม่
บทความที่เกี่ยวข้อง
ข้อแนะนำจากสถาบันวิจัยมะเร็งของอเมริกา
ของดีที่มีเฉพาะนมแม่เท่านั้น ตอนที่ 1
ของดีที่มีเฉพาะนมแม่เท่านั้น ตอนที่ 2