อาหารตามวัย ควบคู่ไปกันมแม่ ตอน2
อาหารทารกตามวัย คือหัวใจของทักษะชีวิตและการเจริญเติบโต
โดย พญ.นภาพรรณ วิริยะอุตสาหกุล ผู้อำนวยการสำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
อาหารตามวัยเป็นอีกหนึ่งจุดเริ่มของชีวิต ในการรับประสบการณ์ใหม่ๆ ที่ได้เรียนรู้จากการกินอาหาร หลังจากทารกได้กินนมแม่อย่างเดียวใน 6 เดือนแรกแล้ว ควรให้อาหารตามวัยที่เหมาะสม ควบคู่กับนมแม่
เหตุผลเพราะหลัง 6 เดือน ทารกต้องการพลังงานมากขึ้น (ซึ่งควรเป็นจากอาหารที่เตรียมจากข้าวบด ใส่ไข่ ตับ ปลา หมู ไก่ ผัก สลับหมุนเวียนกันไป) ไม่ใช่เพราะนมแม่หมดคุณค่า หรือ ไม่มีประโยชน์แล้ว
นมแม่มีประโยชน์ เพื่อการเติบโตสมวัย ให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนแรก เมื่อครบ 6 เดือน เริ่มให้อาหารตามวัยควบคู่กับนมแม่
อย่างไรก็ตาม ถ้าแพทย์ประจำตัวของลูก ซึ่งดูแลลูกเป็นระยะมาตลอด พบว่า ในช่วง 4-6 เดือน ที่ลูกกินนมแม่อย่างเดียว แต่มีปัญหาน้ำหนักขึ้นน้อยลง และไม่ดีขึ้นแม้ว่าจะมีความช่วยเหลือด้านการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเต็มที่แล้ว แพทย์อาจจะพิจารณาให้กินอาหารตามวัย ก่อนอายุ 6 เดือน แต่ไม่ก่อน 4 เดือน โดยควบคู่กับการกินนมแม่
ที่ต้องบอกประเด็นนี้ เนื่องจาก มีคุณแม่ส่วนหนึ่งเข้าใจผิด คิดว่า ทารกก่อน 6 เดือน จะต้องได้แต่นมเท่านั้น ยังไม่สามารถกินข้าวได้ เมื่อมีปัญหานมแม่น้อยลงและไม่ดีขึ้นแม้ว่าจะได้รับการช่วยเหลือจากคลินิกนมแม่แล้ว ก็หันไปเสริมเป็นนมผง แทนที่จะให้กินเพิ่มเป็นอาหารตามวัย ซึ่งเป็นความเสี่ยงต่อการแพ้นมวัวและโรคภัยต่างๆที่เกิดจากการกินนมผง
อายุ 6 เดือน
อาหารตามวัย ควรให้ลูกได้ทั้งปริมาณและคุณภาพ ที่เหมาะสม โดยทั่วไปแนะนำให้เริ่มอาหารตามวัย ด้วยอาหารที่บดละเอียด หนืดพอควร แบบเกาะช้อนพอประมาณ ไม่เหลวไหลแผละ แต่ก็ไม่หนืดหนึบติดช้อน
ปริมาณตามภาพที่แนะนำให้ใน 1 มื้อ แต่ถ้ากินปริมาณเท่านี้ได้ไม่หมดในมื้อเดียว สามารถแบ่งกินเป็น 2 มื้อได้ และให้ผลไม้เป็นอาหารว่าง เนื้อสัตว์ สามารถสลับ ไข่แดง เนื้อปลา ตับ (ตับ ไข่แดง วันเว้นวัน แก้มชมพู เพราะไม่โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก) ค่อยๆเริ่มทีละอย่างเพื่อสังเกตอาการแพ้
อย่าลืมทวงยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก จากคุณหมอ ให้ลูกกินสัปดาห์ละครั้งเพื่อป้องกันโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
ปล 1 โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ไอคิวลดลง 3-10 จุด
ปล 2 ยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก อยู่ในชุดสิทธิประโยชน์ของหลักประกันสุขภาพ มีผลทั้ง คนที่ใช้สิทธิข้าราชการ ประกันสังคม และสิทธิประกันสุขภาพถ้วนหน้า
ลูก 7 เดือน เริ่มกินอาหารตามวัยไปเดือนนึงแล้ว ถึงเวลาเพิ่มข้าวอีก 1 ช้อน เพิ่มผักให้เต็มช้อน
ส่วนไข่ ถ้ากินไข่แดงได้แล้วโดยไม่มีอาการแพ้ ช่วงนี้อาจจะเริ่มให้ไข่ขาวได้แล้วนะคะ แต่ถ้ากลัวแพ้อาจจะขยับไปเริ่มหลังจากอายุ 1 ปี โดยให้โปรตีนจากแหล่งอื่น เช่น เนื้อปลา ตับ หมู ไก่ โดยเริ่มและสังเกตทีละอย่าง
ลูกอาจจะกินปริมาณที่เตรียมนี้ไม่หมดในครั้งเดียว สามารถเตรียมให้วันละ 2ครั้ง แต่ไม่ควรเกิน 3 ครั้งต่อวันนะคะ เพราะลูกยังจะมีผลไม้เป็นอาหารว่างอีกมื้อนึง
ลูกอายุ 8 เดือน เพิ่มข้าวอีก 1 ช้อน เป็น 4 ช้อนต่อมื้อ เนื้อสัตว์และผักอย่างละ 1 ช้อน เตรียมแบบหยาบกว่าเดิมได้ละค่ะ ให้วันละ 2 ครั้ง ซึ่งถ้ากินไม่หมดในมื้อเดียว อาจจะปรับปริมาณให้กินเป็นวันละ 3 ครั้งเพื่อให้ได้ปริมาณต่อวันตามกำหนด และเพิ่มผลไม้เป็น 3 ชิ้นเพื่อเป็นอาหารว่าง
มีคำถามว่า ทำไมต้องใส่น้ำมันพืช ครึ่งช้อนชา เหตุผลคือจากสูตรอาหารนี้ น้ำมันเป็นส่วนหนึ่งที่ให้พลังงาน ทั้งยังช่วยการดูดซึมวิตามินเอ ดี อี เค ที่ละลายในไขมัน และจากประสบการณ์ส่วนตัว น้ำมันพืชทำให้อาหารนวลเนียน อร่อยขึ้นด้วยค่ะ
ลูกอายุ 9-12 เดือน กินอาหารเพิ่มเป็น 3 มื้อ ฝึกทักษะการเคี้ยวให้ลูกด้วยการเพิ่มความหยาบของอาหาร หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ
ฝึกให้ลูกกินเอง ด้วยการให้จับช้อน หรือ หยิบจับอาหารกินเอง อย่าลืมล้างมือลูกให้สะอาดก่อน ช่วยสอนสุขนิสัยโดยการปฏิบัติตั้งแต่ยังเล็ก
ควรให้ลูกได้เรียนรู้รสจากธรรมชาติ ไม่ควรปรุงรสอาหาร
ที่สำคัญ อย่าลืม!! ติดตามการเจริญเติบโตของลูกอย่างสม่ำเสมอ โดยการใช้กราฟมาตรฐานการเจริญเติบโตสำหรับเด็ก 0-5 ปี