อุจจาระของทารกที่กินนมแม่

อุจจาระของทารกที่กินนมแม่

อุจจาระของทารกที่กินนมแม่จะมีสีและลักษณะแตกต่างกันขึ้นกับอายุของทารกและอาหารที่แม่รับประทาน อุจจาระของทารกทีกินนมแม่อย่างเดียวจะค่อนข้างเหลวบางครั้งถึงกับเป็นน้ำ แม่จึงมักจะกังวลว่า ลูกท้องเสียหรือไม่ และมักจะนำลูกมาปรึกษาแพทย์ หรือพยาบาล บุคลากรด้านการแพทย์จึงควรทำความคุ้นเคยกับอุจจาระปกติของทารกที่กินนมแม่อย่างเดียว เพื่อให้คำแนะนำได้อย่างถูกต้อง เพื่อทารกจะได้รับน้ำนมแม่ต่อได้นาน

อุจจาระของทารกแรกเกิดที่กินนมแม่จะมีการเปลี่ยนแปลงเป็นลำดับดังนี้

ใน 1-2 วันแรกจะถ่ายไม่บ่อยเพียงวันละ 1-2 ครั้ง และอุจจาระจะเหนียวสีเขียวเข้มถึงดำคล้ายน้ำมันดิน เรียกว่า ขี้เทา (meconium) (รูปที่ 1)

ในวันที่ 2 อุจจาระจะเริ่มเป็นสีเขียวจางลง มีน้ำปนมากขึ้น บางคนจะมีสีน้ำตาลปนเม็ดๆในอุจจาระ (รูปที่ 2 )ทารกที่ขับถ่ายขี้เทาได้ดีในวันแรกๆ เป็นตัวบ่งชี้ว่าทารกได้รับพลังงานจากน้ำนมแม่ได้พอเพียงและลดความเสี่ยงที่จะเกิดตัวเหลือง

ในวันที่ 3- 4 หลังคลอด เมื่อทารกได้ดูดนมแม่บ่อยขึ้น สีอุจจาระจะค่อยๆจางลงจากเขียวเข้มเป็นสีเขียวปนเหลือง ลักษณะจะเหนียวน้อยลงและมีน้ำปนมากขึ้น (transitional stool) (รูปที่ 3) อุจจาระมีปริมาณมากขึ้น ถ่ายเฉลี่ย 3-4 ครั้งต่อวัน

หลังจากวันที่ 4 ทารกที่กินนมแม่อย่างเดียวจะมีอุจจาระสีเหลืองทองนิ่มจนถึงเหลว คล้ายโจ๊กใส่ฟักทอง ส่วนใหญ่อุจจาระจะมีน้ำปนค่อนข้างมาก สังเกตดูในผ้าอ้อมจะเห็นเนื้ออุจจาระอยู่ตรงกลางและมีน้ำแผ่ออกโดยรอบ ถือว่าปกติไม่ใช่ท้องเสียแต่อย่างใด

ทารกที่อายุน้อยกว่า 6 สัปดาห์โดยเฉลี่ยจะถ่ายมีเนื้ออุจจาระมากพอควร 3-4 ครั้งขึ้นไปต่อวัน แต่บางคนอาจจะถ่ายกะปริบกะปรอยจำนวนน้อยๆหลังจากดูดนมแม่ทุกครั้งก็พบได้ ถ้าเป็นเช่นนี้ถือว่าเป็นสัญญาณที่ดีว่าทารกได้รับน้ำนมแม่เพียงพอ3,4 อุจจาระอาจเป็นสีเหลืองทองมีลักษณะคล้ายเม็ดมะเขือปนอยู่

เมื่อทารกอายุ 6 สัปดาห์ขึ้นไป จะมีการเปลี่ยนแปลงของการถ่ายอุจจาระ คือ อุจจาระจะมีเนื้อมากขึ้นจากลักษณะเละเป็นโจ๊กกลายเป็นเหมือนยาสีฟันเหนียวๆ สีอาจจะมีตั้งแต่ สีเหลืองทองจนถึงสีออกเขียวปนเหลืองขึ้นกับอาหารที่แม่รับประทาน จำนวนครั้งจะลดลงเหลือวันละ 1-2 ครั้ง ดังเช่นทารกอายุ 1 เดือนรายหนึ่งไม่ถ่ายอุจจาระมา 7 วัน ตรวจร่างกายทารกปกติดีไม่มีท้องอืด เมื่อกระตุ้นโดยการใช้นิ้วก้อยสอดเข้าในทวารหนัก ทารกถ่ายอุจจาระสีเหลืองทองจำนวนมากไม่พบลักษณะก้อนแข็ง เช่นนี้คืออุจจาระปกติของทารกที่กินนมแม่อย่างเดียวในช่วงเดือนที่สองเป็นต้นไป (รูปที่ 4)

บางครั้งอุจจาระของทารกที่กินนมแม่อย่างเดียว อาจจะออกมาเป็นน้ำสีเขียวๆปนเม็ดมะเขือ เป็นน้ำสีเหลือง หรือน้ำสีเขียวจำนวนไม่มากติดออกมากับผ้าอ้อม บางคนมีมูกเขียวๆปนออกมาด้วย ทั้งนี้กลิ่นของอุจจาระจะยังคงเป็นกลิ่นหอมอ่อนๆ ต่างจากกลิ่นเหม็นเน่าหรือเหม็นเปรี้ยวของอุจจาระทารกที่ท้องเสียจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส

อาหาร ผักบางชนิด น้ำผลไม้ หรือ วิตามินที่แม่รับประทานอาจจะทำให้สีอุจจาระของลูกเปลี่ยนแปลงไปได้ ยกตัวอย่างรูปที่ 14 อุจจาระปกติสีเหลืองทองของทารกอายุ 5 เดือน วันต่อมาแม่รับประทานผักบุ้งจำนวนมาก หลังจากนั้นลูกถ่ายอุจจาระออกมาเป็นสีเขียว (รูปที่ 5)

ไม่ควรพบเลือดสีแดงๆปนในอุจจาระทารกที่กินนมแม่อย่างเดียว ถ้าพบว่ามีเส้นสีแดงๆอยู่ในอุจจาระอาจเกิดจาก

– ทารกเพศหญิงในวันแรกๆหลังคลอดอาจมีมูกเลือดออกทางช่องคลอดจากอิทธิพลของฮอร์โมนของแม่ เป็นภาวะปกติที่จะค่อยๆหายไป

– ปฏิกิริยาต่อนมวัว หรือผลิตภัณฑ์จากนมวัวที่แม่รับประทาน และมีโปรตีนนมวัวเล็ดลอดออกมากับนมแม่

– รอยแผลที่บริเวณทวารหนัก หรือในลำไส้