คำถามที่พบบ่อยหลังคลอด

การที่ลูกปฏิเสธนมแม่ แต่ยอมกินจากขวดผ่านจุกนมยาง คืออาการสับสนระหว่างจุกนมแม่และจุกนมปลอม (NIPPLE CONFUSION) ซึ่งปัญหานี้นี่เองที่สาเหตุหลักที่ทำให้แม่เข้าใจผิดว่าตนเองไม่มีน้ำนม หันไปชงนมผงใส่ขวดให้ลูกดูดกิน ทั้งที่เต้านมอาจคัดแข็งและเต็มไปด้วยน้ำนมก็ตาม ปัญหานี้เกิดจากความเข้าใจผิดๆ ว่า การกินนมจากเต้าแม่ก็เหมือนกับการกินนมจากขวด ทารกที่กินนมจากขวดตั้งแต่อายุน้อยมากๆ จะมีปัญหาในการดูดนมแม่ เพราะนมแม่และขวดวิธีดูดที่แตกต่างกัน การดูดนมแม่ ลูกต้องใช้ลิ้นและขยับกรามล่างเพื่อ “รีด” น้ำนมออกจากกระเปาะน้ำนม เมื่อลูกกินนมแม่ ลูกต้องอ้าปากกว้างและอมหัวนมแม่ไปถึงลานนม หัวนมแม่จะยืดไปถึงด้านในปากของลูก ลิ้นของลูกจะห่อลานนมที่ยืดและกดให้แนบไปกับเพดานปาก เมื่อลูกขยับลิ้นและกราม น้ำนมจะถูกรีดออกมาตามจังหวะที่ลูกขยับกราม หากลูกดูดตามวิธีดังกล่าว หัวนมจะอยู่ด้านในสุดของช่องปาก ทำให้แม่ไม่รู้สึกเจ็บหัวนม การดูดนมขวด (จุกนมยาง) น้ำนมจะไหลผ่านรูที่จุกนมยาง โดยอาศัยแรงโน้มถ่วง ดังนั้นลูกไม่ต้องออกแรงในการกินนม ลูกไม่ต้องอ้าปากกว้าง แต่จะห่อริมฝีปากให้เล็กและแน่น จุกนมยางไม่ยืดถึงส่วนในสุดของช่องปาก ลูกไม่ต้องใช้ลิ้นรีดเพื่อเอาน้ำนมออกจากจุกนมยาง ลูกจะดูดแผ่วๆ และงับกัดจุกนมยางเพื่อให้น้ำนมไหลออกจากขวด เมื่อน้ำนมไหลเร็วเกินไป ลูกจะใช้ลิ้นดุนขึ้นเพื่อชะลอการไหลของนม น้ำนมไหลไม่หยุดและเอ่อล้นอยู่ในปาก ไม่ว่าลูกจะดูดหรือไม่ดูดก็ตาม เมื่อลูกเคยชินกับการกินนมจากขวด ซึ่งง่ายกว่าการกินนมแม่ จะทำให้ลูกปฏิเสธเต้าแม่ และถึงแม้ว่าลูกจะยอมกินนมแม่ก็ตาม ลูกจะกัดนมแม่ ด้วยเหตุที่เคยชินกับการกัดงับให้น้ำนมไหลเข้าปากนั่นเอง อาการติดจุก สังเกตุได้ดังนี้ ทารกที่กินนมขวดตั้งแต่แรกเกิดจะเอาลิ้นดุนนมแม่ออกจากปาก ทารกไม่อ้าปากกว้า และจะดูด/งับที่หัวนมแม่ (ไม่อมถึงลานนม) แม่จะเจ็บหัวนมและลูกจะไม่ได้รับน้ำนมมากพอเพราะกลไกดูดที่ผิดนี้ไม่สามารถรีดน้ำนมออกจากเต้าแม่ได้ ทารกที่กินจากจุกนมยางจะเคยชินกับน้ำนมที่ไหลออกทันทีที่มีจุกนมเข้าปาก จะไม่รอจนน้ำนมพุ่ง (Milk Ejection Reflex หรือความรู้สึกจี๊ดที่เต้า) ที่จะเกิดขึ้นประมาณ 1-2 นาทีหลังจากเริ่มดูด หลายคนอาจด่วนสรุปว่าให้กินจากขวดไปเลย เพราะง่ายกว่า แต่มีการศึกษาเปรียบเทียบแล้วว่าทารกที่กินนมแม่จะมีความเครียดน้อยกกว่าทารกที่กินนมขวด เพราะ การหายใจและอัตราการเต้นของหัวใจสม่ำเสมอกว่า ทารกสามารถควบคุมปริมาณการไหลของน้ำนมแม่ได้ ตามจังหวะ ดูด กลืน หยุด การกินนมจากเต้าเป็นธรรมชาติกว่า ใช้พลังงานน้อยกว่า วิธีป้องกันปัญหาติดจุก เพราะทารกต้องฝึกฝนทักษะการดูดกินนมจากเต้าแม่ในช่วง 1 เดือนแรก จึงไม่ควรให้ทารกกินนมจากจุกนมยางในช่วงอายุน้อยกว่า 1-2 เดือน (รวมถึงจุกนมหลอก หรือ pacifier ด้วย) แม่หลายคนที่ต้องกลับไปทำงานอาจกังวลเรื่องลูกติดเต้า ไม่ยอมกินนมจากขวดระหว่างแม่ไปทำงาน จึงต้องการฝึกให้ลูกยอมรับขวดตั้งแต่วัยเพียงไม่กี่สัปดาห์ แต่วิธีนี้อาจก่อให้เกิดปัญหาติดจุกได้ เพราะเมื่อลูกติดจุกและไม่ยอมดูดจากเต้า ปัญหาอื่นๆ อาจจะหนักกว่ากับการอดทนฝึกให้ลูกกินจากขวดหรือวิธีอื่นๆ (แก้ว/ ช้อน/ หลอด) ตอนลูกอายุ 2-3 เดือน วิธีแก้อาการติดจุก ทำอย่างไรให้หายสับสน งดขวด จุกนมยาง จุกนมหลอก (ต้องใจแข็งค่ะ) ป้อนนมลูกด้วยวิธีอื่น (แก้ว/ ช้อน/ หลอด) อุ้มลูกบ่อยๆ ให้ลูกเคยชินกับไออุ่นจากอกแม่ ให้ลูกกินนมจากอกเมื่อลูกอารมณ์ดี ไม่หงุดหงิด อย่ารอให้ลูกหิวจัด เช็คดูว่าลูกกินนมถูกวิธีหรือไม่ อ้าปากกว้างก่อนงับ และอมถึงลานนมหรือไม่ ปั๊มนมหรือกระตุ้นให้น้ำนมพุ่งก่อนให้ลูกดูด ทารกที่ติดจุกจะพอใจเมื่อดูดปุ๊บ น้ำนมไหลปั๊บ จะยอมรับเต้านมแม่ง่ายขึ้น ใช้ดรอปเปอร์หรือไซริงค์หยอดน้ำนมที่มุมปากของลูกทันทีเมื่อลูกเข้าเต้า ก่อนที่ลูกจะหงุดหงิดไม่ยอมรับเต้าแม่ ปรึกษาคลินิคนมแม่ หรือแม่อาสา ทารกที่ติดจุกจะทำหน้างงงวยเมื่อต้องกินนมแม่แทนนมขวด ปัญหานี้แก้ไม่ยากถ้าแม่เข้มแข็งและแน่วแน่และแม่จะต้องอดทนกับเสียงร้องของลูกเพียงไม่กี่วันเท่านั้น อย่าลืมให้กำลังใจกับลูกเมื่อลูกยอมดูด แม้จะเป็นเพียงชั่วครู่ก็ตาม อย่าลืมว่าการป้องกันปัญหาติดจุกง่ายกว่าการแก้นะคะ ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดคืออย่าเริ่มให้ลูกกินนมจากขวดเร็วเกินไป ให้ใช้แก้ว ช้อน หรือหลอดป้อน จะสามารถป้องกันมิให้ลูกเกิดความสับสนระหว่างนมแม่และจุกนมยางได้ค่ะ

(จากหนังสือ นมแม่...50 คำถามยอดฮิต)          น้ำนมของสัตว์แต่ละชนิดผลิตขึ้นมาเพื่อให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของลูกสัตว์ชนิดนั้นมากที่สุด เช่น น้ำนมของแมวน้ำจะมีไขมันสูงเพื่อให้ลูกแมวน้ำใช้พลังงานต่อสู้กับความหนาวเย็น ถ้านำนมวัวมาให้ลูกแมวน้ำกิน อาจทำให้ลูกแมวน้ำได้รับไขมันไม่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตได้ น้ำนมของคนเราก็เช่นกัน ดังจะเห็นได้จากการที่มนุษย์มีสมองไว้คิดแก้ไขปัญหา ในน้ำนมแม่จึงอุดมไปด้วยแร่ธาตุและสารอาหารที่ทำให้สมองทารกเจริญเติบโตได้ดีที่สุด ไม่มีน้ำนมของสัตว์ชนิดอื่นใดเทียบเท่าหรือแทนที่ได้ ฉันใดก็ฉันนั้น หากนำนมวัวมาให้ลูกคนกิน โอกาสที่จะได้รับสารบำรุงสมองอย่างเต็มที่ก็จะถูกลดทอนลงได้ เหตุผลสำคัญที่ทารกแรกเกิดทุกคนควรได้รับน้ำนมแม่ โดยไม่ต้องเสริมนมผสม เพราะว่า ในนมแม่มีสารบำรุงสมองที่เหมาะสำหรับการเจริญเติบโตของทารกมากที่สุด ทารกที่กินนมผสมเสี่ยงต่อการเกิดโรคแพ้โปรตีนนมวัวได้ การเสริมนมผสมเป็นอุปสรรคต่อการให้นมแม่ได้ เนื่องจากนมวัวย่อยยากกว่า จะมีระยะเวลาอยู่ในกระเพาะอาหาร ( gastric emptying time ) นาน ดังนั้นเด็กที่กินนมผสมจะอยู่ท้องนานกว่าและนอนนาน การดูดกระตุ้นเต้านมแม่น้อยลง ทำให้กลไกการผลิตน้ำนมน้อยลงและหยุดผลิตในที่สุด การเสริมนมผสมจากขวดนม ทำให้ลูกติดการดูดจุกนม เพราะนมไหลเข้าปากเร็ว ไม่ต้องออกแรงดูดมาก และวิธีดูดนมจากจุกนมต่างจากวิธีดูดนมจากเต้าแม่ ดังนั้น หากลูกชินกับการดูดจุกนมแล้วมาดูดนมแม่ด้วยวิธีเดียวกัน น้ำนมแม่จะไม่ออก ทำให้ลูกหงุดหงิด ร้องเมื่อดูดนมแม่ แม่จึงต้องให้นมผสมเพิ่มมากขึ้น จนต้องหยุดให้นมแม่ไปในที่สุด ความแตกต่างระหว่างการดูดนมแม่และการดูดนมขวด การดูดนมแม่ ลูกจะต้องอ้าปากกว้างเพื่อให้ทั้งหัวนมและลานนมเข้าไปอยู่ในปาก เหงือกลูกจะงับลงบนลานนม ลิ้นรองรับอยู่ใต้ลานนม กดหัวนมและลานนมแนบกับเพดานปาก หัวนมแม่ที่สัมผัสบริเวณเพดานปากของลูกจะกระตุ้นให้ลูกเริ่มดูดนม เหงือกจะขยับขึ้นลง และลิ้นจะรีดน้ำนมจากท่อน้ำนมเข้าสู่ปาก การดูดนมขวด ลูกจะไม่อ้าปากกว้าง จะใช้เหงือกกัดหัวนมยาง เพื่อให้น้ำนมไหลช้าลง ถ้าเป็นจุกนมที่มีรูใหญ่ น้ำนมออกมาก การดูดจะง่ายกว่าดูดนมแม่ นอกจากนี้ลูกอาจจะใช้ลิ้นอุดรูที่จุกยางเพื่อให้น้ำนมไหลช้าลง ทำให้ติดนิสัยกระดกลิ้นไว้ด้านในของปาก และไม่แลบลิ้นออกมาเวลาดูดนมแม่

10 วิธีรับมือ เมื่อลูกน้อยทำร้ายหัวนมคุณแม่

ลูกร้องเป็นเรื่องธรรมชาติค่ะ ถ้ากินอิ่ม นอนหลับ ขับถ่ายปกติ ไม่มีไข้ ไม่ซึม ก็ไม่ต้องกังวลหรอกค่ะ

ควรจับเรอทุกครั้งหลังกินนม เพื่อไล่ลมนะคะ ไม่งั้นลูกอาจจะท้องอืด หรือแหวะนมได้ ลูกสะอึกเป็นเรื่องธรรมชาติของเบบี๋จ้า ไม่มีอันตรายใด ๆ ไม่ต้องให้กินน้ำหรอกนะคะ

อาการ ‘สำรอก’ หรือ ‘แหวะนม’ ภายหลังดูดนมพบได้บ่อยในทารกแรกเกิดค่ะ หากคุณแม่ควรสังเกต ว่านมที่ลูกแหวะออกมาไม่มีสิ่งอื่นเจือปน

ลูกอายุ 6 เดือน เริ่มให้อาหารเสริม ตามที่แนะนำในสมุดสีชมพูทุกอย่างคือ ข้าวต้มสุกบดละเอียด 2 ช้อนกินข้าว ไข่แดงสุกครึ่งฟอง ผักต้มเปื่อย ครึ่งช้อนกินข้าว บดละเอียด ผลไม้สุกบดละเอียด วันละ 1 ชิ้น ผลคือลูกอุจจาระก้อนโตแข็ง ต้องเบ่งมากถ่ายยาก ลองลดข้าวลงก็ยังเหมือนเดิม คุณหมอหย่ง อธิบายว่า อาหารตามวัยที่ให้เริ่มตอนอายุ 6 เดือน ได้คำนวณพลังงานไว้แล้วว่า ในเวลา 1 วัน ถ้ากินตามที่เขียนไว้ จะได้พลังงาน 200 แคลอรี่ เพิ่มเติมจากนมแม่ที่กินอยู่แล้ว ในมื้อแรกๆที่เริ่ม ลูกอาจจะรับไม่ได้ครบตามนั้น อาจจะได้ไปเพียงครึ่งเดียว ในกรณีนี้ก็ให้ข้าวเพิ่มอีกได้ แต่ไม่เกินวันละ 2- 3 ครั้ง โดยให้ปริมาณรวมทั้งวันไม่เกิน 200 แคลอรี่ นอกนั้นยังคงให้นมแม่ตามปกติค่ะ สามารถดาวน์โหลดได้ที่นี้ค่ะ  \"อาหารทารกตามวัย ลูกน้อยเติบใหญ่ แข็งแรง สมองดี\" โดย : พญ. นภาพรรณ วิริยะอุตสาหกุล ผู้อำนวยการสำนักโภชนาการ กรมอนามัย

โดย - บี มามี๊ต่าต๋า หลังจาก 1 ขวบเป็นต้นไป แต่ถ้ายังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่จำเป็น เมื่อลูกอายุครบขวบ จะต้องการข้าวและอาหาร 5 หมู่เป็นอาหารหลัก นมจะเป็นเพียงอาหารเสริม ถ้าลูกยังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่ต้องเสริมนมชนิดอื่น แต่ถ้านมแม่เหลือน้อย หรือคุณแม่ต้องการหย่านม ก็ให้เสริมด้วยนมกล่อง UHT ได้ ในวัยนี้ ร่างกายของลูกได้พัฒนาขึ้นที่จะรับสารอาหารได้หลากหลายมากขึ้น และส่วนมากพร้อมที่จะได้รับโปรตีนหลากหลายประเภทมากขึ้น รวมถึงโปรตีนนมวัว ถั่ว อาหารทะเล ฯลฯ ดังนั้นอายุ 1 ขวบจะเป็นช่วงที่คุณแม่สามารถเริ่มให้ลูกทานนมสด UHT ได้ แต่อาจจะให้ในปริมาณแต่น้อยในแรกเริ่ม เพื่อสังเกตดูว่าลูกยังแพ้อยู่หรือไม่ ขอจำแนกประเภทนมต่างๆ ที่น้องสามารถทานได้หลังจาก 1 ขวบ 1. Whole milk คือ นมสด ที่ไม่ได้ผ่านกระบวนการแปรรูปหรือแต่งเติม เพียงแต่ผ่านกระบวนการทำลายเชื้อ มีแบบUHT เป็นกล่องเดี่ยว หรือแพค 4 - 6 กล่อง วางขายตามร้านค้าทั่วไป แนะนำให้ใช้นมกล่อง UHT ชนิดที่เป็นนมสดได้ (อ่านดูข้างกล่องว่าเป็นนมสด เพราะบางยี่ห้อเอานมผงจากต่างประเทศมาละลายน้ำใส่กล่องอีกที่) ยี่ห้อที่ใช้นมสด เช่น นมสดจิตรลดา หนองโพ ไทยเดนมาร์ค เป็นต้น ให้น้องทานชนิดรสจืด 2. Soy Milk หรือนมถั่วเหลือง UHT เป็นนมถั่วเหลืองที่ผ่านการทำลายเชื้อ บรรจุเป็นกล่อง มีการเพิ่มสารอาหารต่างๆ ด้วยงาดำหรืออื่นๆ ซึ่งคุณแม่ควรเลือกประเภทที่หวานน้อย เพื่อจะได้ไม่ติดรสหวานค่ะ ยี่ห้อของสินค้าในตลาดมีหลากหลายค่ะ 3. Formula คือนมผสมที่ผ่านกระบวนการแปรรูป มีการแต่งเติมเพิ่มสารอาหารต่างๆ เพื่อทดแทนคุณค่าที่เสียไป มีนมหลายยี่ห้อที่นำนมผงมาผสมน้ำแล้วบรรจุใส่กล่อง มักจะใช้คำว่า 1+ หรือ 3+ บนบรรจุภัณฑ์ ราคามักแพงกว่านมสดUHT

การหย่านมแม่ ควรทำเมื่อทั้งแม่และลูกพร้อม ควรมีการวางแผนหย่านมอย่างเป็นลำดับขั้น มิฉะนั้นอาจมีผลกระทบต่อจิตใจทั้งแม่และลูก ถ้าไม่มีความจำเป็นต้องเลิก ก็ควรให้นมไปเรื่อยๆ จนหลัง 2 ปีขึ้นไป เมื่อลูกโตขึ้น กินอาหารอื่นมากขึ้น ดูดนมแม่น้อยลง น้ำนมก็จะค่อยๆ ลดไปเองโดยปริยาย เป็นการหย่านมแบบค่อยเป็นค่อยไป หลังหย่านมแม่ ถ้าลูกอายุเกิน 1 ปี ลูกกินนมกล่องได้ ควรหัดให้ดื่มจากแก้ว หรือใช้หลอดดูด โดยไม่ต้องใช้ขวดนม การหย่านมควรทำเมื่อทั้งแม่และลูกพร้อม ไม่ควรหย่านมตามความเห็นหรือความต้องการของคนรอบข้าง ถ้าหย่านมเร็วเกินไปจะมีผลกระทบต่อจิตใจของแม่และลูก ทำให้ซึมเศร้า และรู้สึกสูญเสียได้ ถ้าลูกยังปรับตัวไม่ได้ อาจแสดงปฏิกิริยาโดยการร้องและขอดูดนมแม่บ่อยขึ้น หรือในทางกลับกัน ลูกอาจเครียด ไม่ยอมกินอาหารอื่นเลย และแม่เองก็จะมีปัญหาเต้านมคัดตึง เต้านมอักเสบหรือเป็นฝีได้ การวางแผนหย่านมอย่างเป็นลำดับขั้นอย่างช้า ๆ อาจใช้เวลาประมาณ 1 เดือน จะช่วยลดปัญหาเหล่านี้ได้ โดยเริ่มลดนมแม่วันละ 1มื้อ ทีละสัปดาห์ ( ถ้าหากต้องการหย่านมภายในเวลา 2 สัปดาห์ ก็ให้ร่นช่วงเวลาของการลดมื้อนมจากทุกสัปดาห์เป็นทุก 3 วัน ) ควรลดมื้อกลางวันก่อนมื้อกลางคืน และเว้นระยะระหว่างมื้อนมให้นานขึ้น โดยเริ่มลดมื้อ 14:00 น.ก่อน อีกสัปดาห์จึงลดมื้อ 10:00 น.-->มื้อ 18:00 น --> มื้อ 6:00 น. --> มื้อ 22:00 น.   นอกจากนั้น มีวิธีการอื่นที่ช่วยเสริมให้หย่านมได้ง่ายขึ้น คือ ให้นมลูกเฉพาะมื้อที่ลูกขอ จะไม่ให้เมื่อไม่ขอ และให้นมแม่ในระยะเวลาสั้น ๆ หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่กระตุ้นให้ลูกอยากดูดนมแม่บ่อย เช่น การนั่งเก้าอี้ที่ชอบในขณะให้นมลูก ให้คุณพ่อหรือคนเลี้ยงช่วยให้นมหรืออาหารอื่นแทน เบี่ยงเบนความสนใจของลูกจากการดูดนมแม่ เช่น พาไปในที่ๆ ลูกชอบ ชักชวนให้สนใจสิ่งแวดล้อม การเล่นกับเพื่อน เล่านิทาน เป็นต้น ให้ความรักความใกล้ชิดกับลูกในรูปแบบอื่นทดแทนการให้นม เช่น เล่นด้วยกัน กอด หรือให้ซุกอกแม่ในขณะให้ดูดนมจากหลอด การกล่อมหรือเล่านิทานเวลาจะนอนจะช่วยลดการดูดนมกลางคืนได้

เด็กทารกนั้นร้องไห้มากกว่า 3 ชั่วโมงต่อวัน ร้องไห้เป็นเวลา 3 วันหรือมากกว่านั้นในหนึ่งสัปดาห์

ในปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดว่าโรคหัดกุหลาบติดต่อทางใด แต่มีการตรวจพบเชื้อไวรัสในน้ำลายของคนปกติ จึงคิดว่าคนเหล่านั้นอาจเป็นพาหะของโรคโดยที่ไม่แสดงอาการ แต่แพร่เชื้อให้เด็กได้

โรคมือ-เท้า-ปาก เกิดจากเชื้อไวรัสหลายชนิด ดังนั้นจึงพบว่าอาจเป็นโรคนี้ได้หลายครั้งตลอดชีวิต เนื่องจากการเป็นโรคแต่ละครั้งจะสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันการเป็นครั้งต่อไป

น้ำนมแม่ในระยะ 1-2 สัปดาห์แรกเป็นยอดน้ำนม และเป็นภูมิคุ้มกันโรคชั้นดีเยี่ยม

เกิดจากการที่ร่างกายมีการสร้างน้ำนมที่ไม่เท่ากัน เนื่องจากการสร้างน้ำนมมากหรือน้อยขึ้นกับ demand – supply ถ้าดูดมาก ก็สร้างมาก

มักเป็นทั้งเต้าและเป็นทั้ง 2 ข้าง เกิดจากการสร้างน้ำนมแม่ได้มาก แต่ไม่สามารถระบายน้ำนมออกหรือระบายออกไม่ทัน จึงเกิดอาการคัด บวม แข็ง เต้านมจะร้อน ผิวแดงเป็นมัน เจ็บ ลานนมตึงแข็ง ทำให้หัวนมสั้นลงจนลูกดูดไม่ได้ น้ำนมไหลไม่ดี บางครั้งอาจจะมีไข้ได้ แต่ไม่เกิน 24 ชั่วโมง สาเหตุของเต้านมคัด 1. ร่างกายสร้างน้ำนมได้มากกว่าปริมาณที่ลูกกิน 2. แม่ทิ้งช่วงการให้ลูกกินนมนานเกินไป ให้นมลูกไม่บ่อยพอ จำกัดเวลาการให้นมลูก หรือไม่ได้บีบออกในช่วงที่ลูกไม่ได้ดูด ทำให้มีน้ำนมสะสมในเต้ามาก 3. ให้ลูกดูดนมไม่ถูกวิธี ทำให้การระบายไม่ดีเท่าที่ควร วิธีแก้ไขปัญหาเต้านมคัด 1. ประคบเต้านมด้วยผ้าอุ่นจัดอย่างน้อย 10 นาทีก่อนที่จะให้นมลูก ควรใช้ผ้าขนหนูผืนใหญ่พอที่จะหุ้มเต้านมได้โดยรอบ ตามด้วยการนวดและคลึงเต้านมเบาๆ จากฐานลงไปที่หัวนม (ดูได้จากวิดีโอ) 2. บีบน้ำนมออกจนลานหัวนมนุ่มลง จะช่วยให้ลูกงับลานหัวนมง่ายขึ้น 3. ให้ลูกดูดน้ำนมบ่อยมากขึ้น อย่างน้อยทุก 2 – 2 ½ ชั่วโมง ดูดให้ถูกวิธี เพื่อระบายน้ำนมออกจากเต้าให้ได้มากที่สุด และต้องให้ดูดในเวลากลางคืนด้วย มิฉะนั้นเต้านมจะคัดในเช้าวันรุ่งขึ้นอีก อีก ถ้าไม่สามารถให้นมลูกได้ตามเวลา ควรบีบน้ำนมออกเก็บไว้ 4. หลังให้นมลูกเสร็จ ประคบเต้านมด้วยความเย็นเพื่อลดความเจ็บปวด 5. ถ้าแม่เจ็บมากจนให้ลูกดูดนมไม่ได้ อาจต้องพัก ระบายน้ำนมออกโดยบีบหรือปั๊มออก และป้อนนมแม่จากถ้วยให้ลูกแทน 6. รับประทานยาแก้ปวด ตามความจำเป็นเช่น พาราเซทตามอล 7. ควรใส่เสื้อชั้นในเพื่อพยุงเต้านมไว้ 8. บีบเอาน้ำนมออกได้เรื่อย ๆ ถ้าจำเป็น เพื่อจะได้คลายความเจ็บปวดจนกว่าอาการเต้านมคัดจะดีขึ้น 9. หากอาการคัดเป็นรุนแรงมาก ควรปรึกษาคลินิกนมแม่ การป้องกันเต้านมคัด 1. ไม่ควรทิ้งระยะให้นมลูกนานเกินไป หากมีธุระไม่สามารถให้นมลูกได้ตามเวลา ควรบีบน้ำนมออกมาเก็บไว้เพื่อให้ลูกทานด้วยถ้วย 2. ให้ลูกดูดนมบ่อยๆ ดูดถูกวิธี และดูดจนเกลี้ยงเต้า ในกรณีที่คัดและปวดมากจนแตะไม่ได้ วิธีที่ช่วยได้คือ นำกะละมังใส่น้ำอุ่นจัดที่พอทนได้วางบนโต๊ะ แล้วก้มตัวลงโดยใช้ข้อศอกยันโต๊ะไว้ ให้เต้านมจุ่มลงในน้ำสักพักใหญ่ๆ แล้วกระตุ้นการหลั่งน้ำนม(ทำจี๊ด)โดยโดยนวดเต้านมเบาๆ หรือใช้หลังนิ้วลูบเบาๆ จากนั้นจึงแช่เต้าในกะละมังอีกครั้งค่อยๆ ใช้มือบีบน้ำนมออกทีละน้อยเท่าที่จะทนเจ็บได้ (คุณแม่ในภาพมีรอยแดงรอบลานนมที่เต้าขวาเนื่องจากเต้านมอักเสบด้วย) ภาพที่ 1 แช่เต้าในกะละมังใส่น้ำที่อุ่นจัดพอทนได้ ภาพที่ 2 กระตุ้นการหลั่งน้ำนม(ทำจี๊ด)โดยนวดเต้านมเบาๆ ภาพที่ 3 กระตุ้นการหลั่งน้ำนม(ทำจี๊ด) โดยใช้หลังนิ้วลูบเบาๆ ที่เต้านมจากรอบนอกมาทางลานนม ภาพที่ 4 แช่เต้าในกะละมังอีกครั้งค่อยๆ ใช้มือบีบน้ำนมออกทีละน้อยเท่าที่จะทนเจ็บได้

การคุมกำเนิดในช่วงที่ให้นมลูกอยู่นั้น คุณแม่จำเป็นต้องศึกษาข้อดีข้อเสียของแต่ละวิธีอย่างเข้าใจ และเลือกใช้ให้เหมาะสม เพื่อให้ได้ผลตามต้องการค่ะ

แม่เป็นไข้เลือดออก ให้นมแม่ได้หรือไม่ ในปีนี้ที่ไข้เลือดออกระบาดมาก ถ้าแม่ที่ให้นมลูกเกิดเป็นไข้เลือดออกขึ้นมา จะยังให้นมแม่ต่อได้หรือไม่? คุณแม่อายุ 30 ปี ท่านหนึ่งมีลูกอายุ 3 เดือน กินนมแม่อย่างเดียวมาตลอด เมื่อวานนี้แม่เริ่มมีไข้ตัวร้อน 39 องศา ไม่ไอ น้ำมูกไม่ไหล แม่ยังไม่อ่อนเพลียมาก ยังอุ้มลูกให้ดูดนมแม่ได้ แต่แม่สงสัยว่า แม่ไข้สูงแบบนี้ ยังจะให้ลูกกินนมแม่ได้หรือไม่ การตัดสินใจจะให้นมแม่ในกรณีนี้ต้องชั่งน้ำหนักระหว่าง ผลดีที่ลูกจะได้รับจากน้ำนมแม่ คือภูมิต้านทาน และเซลล์ต่างๆในน้ำนมแม่ กับความเสี่ยงที่อาจจะได้รับเชื้อที่ทำให้เกิดโรคผ่านน้ำนมแม่ แต่ต้องไม่ลืมว่า การติดเชื้อบางอย่างอาจจะผ่านทางการไอจามการหายใจหรือผิวหนังแม่ที่สัมผัสกับลูกก็ได้ ถ้ายังไม่รู้ว่าแม่เป็นอะไร มีแต่ไข้ลูงอย่างเดียว ขึ้นกับแม่ว่า ให้นมแม่ไหวหรือไม่ ถ้าอ่อนเพลียมากถึงกับอุ้มลูกกินนมไม่ไหว แม่ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของไข้โดยเร็ว เพื่อจะได้ทราบว่า เป็นโรคอะไรติดต่อทางไหน จะได้รีบรักษา และหาทางป้องกันไม่ให้แพร่เชื้อไปให้ลูก ถ้าแม่ไม่อ่อนเพลียมากก็ยังให้ลูกกินนมแม่ได้ เพียงแต่ต้องระวังถ้าแม่มีอาการไอ จาม น้ำมูกไหล แม่ต้องหาผ้ามาปิดปากจมูกเพื่อไม่แพร่เชื้อให้ลูกจากน้ำลายน้ำมูก คุณแม่รายนี้ตัดสินใจยังให้นมแม่ต่อ เมื่อไข้สูงเป็นวันที่ 2 จึงไปพบแพทย์ ตรวจร่างกาย คอไม่แดง ไม่ไอ เจาะเลือดตรวจพบเป็นไข้เลือดออก ระยะไข้สูงแนะนำให้นอนโรงพยาบาล แม่จะทำอย่างไร จะเอาลูกที่กินนมแม่ไปนอนที่รพ ด้วย เพื่อดูดนมแม่ต่อ หรือจะแยกลูกอยู่บ้านดี? เรื่องที่จะต้องพิจารณาคือ 1. การติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออกในแม่จะส่งต่อถึงลูกได้ทางไหนบ้าง การติดต่อของไวรัสไข้เลือดออก หรือเดงกี่ไวรัส มียุงเป็นพาหะของโรค นำเชื้อจากผู้ป่วยไปสู่ผู้อื่น ยังไม่มีรายงานการติดต่อระหว่างคนหนึ่งไปอีกคนหนึ่งโดยไม่ผ่านยุง และไม่มีหลักฐานว่ามีการติดต่อผ่านทางน้ำนมแม่ (Breastfeeding : A Guide for the Medical profession 7th editon p .428) จากการค้นข้อมูลเพิ่มเติมพบการรายงานพบไวรัสไข้เลือดออกในน้ำนมของแม่ที่เป็นไข้เลือดออกก่อนคลอดเพียง 1 รายงาน คนไข้ทารกคลอดก่อนกำหนด 1 ราย แม่มีไข้ 2 วันก่อนคลอด ระหว่างการคลอด และหลังคลอดตรวจพบว่าแม่เป็นไข้เลือดออก ทารกได้กินนมแม่ที่บีบออกมาตั้งแต่วันที่ 2 หลังคลอด แม่ไม่มีแผลที่หัวนมและเต้านม ตรวจพบ RT PCR สำหรับ denguevirus เป็นผลบวก แสดงว่ามีเชื้อไวรัส dengue ในน้ำนมแม่ จึงหยุดนมแม่ในวันที่ 4 หลังคลอด ในวันที่ 4 ทารกมีไข้ต่ำๆ 37.9 องศา C เจาะเลือดลูกพบ ผลบวกต่อ denguevirus มีเกร็ดเลือดต่ำเมื่ออายุ 9 วัน โดยไม่มีอาการใดๆผิดปกติ แม่และลูกได้กลับบ้านไม่มีภาวะแทรกซ้อนใดๆ (BreastMilk as a possible route of Vertical Transmission of Dengue Virus? Ann Barthel,et al Clin Infect Dis Apr 10 ,2013 online publication) 2. ในน้ำนมแม่จะมีสารภูมิต้านทานต่อไข้เลือดออกหรือไม่ พบ 1 รายงาน ว่ามี factorใน ส่วนไขมันของน้ำนมแม่ ว่ายับยั้ง ไวรัสไช้เลือดออกได้ แต่ไม่พบ antibody activity ต่อไวรัสไข้เลือดออกในน้ำนมแม่ ( A Lipidinhibitor of dengue virus in human colostrum and milk, with a note on theabsence of anti-dengue secretory antibody , Arch Virol 47:3-10 , 1975 ) 3.แม่จะไปอยู่โรงพยาบาล ที่เป็นเตียงรวมกับผู้ป่วยอื่นๆ หรือ อยู่เตียงในห้องแยกต่างหาก ถ้าแม่ต้องไปอยู่รวมกับคนป่วยอื่นๆ ลูกเล็กที่ไปนอนกับแม่อาจจะติดเชื้อจากผู้ป่วยอื่นๆได้หรือไม่ ถ้าแม่ไดอยู่ห้องเดี่ยวแยกต่างหาก ลูกก็ใม่เสี่ยงติดเชื้อจากคนอื่นๆ 4.อาการของแม่รุนแรงมากน้อยเพียงไร ไข้เลือดออกมีอาการที่แตกต่างกันตั้งแต่น้อยๆ ไปจนถึงอาการหนักมาก ถ้าแม่เป็นไม่รุนแรง และอยากจะให้นมแม่ ก็ให้ได้ คุณแม่ท่านนี้อยู่โรงพยาบาล ห้องเดี่ยว จึงให้ลูกมานอนดูดนมแม่ ที่ห้อง โดยแพทย์อนุญาต และโชคดีที่อาการเป็นไม่รุนแรง แม่จึงผ่านพ้นมาได้โดยที่ลูกยังได้กินนมแม่ตลอดและลูกไม่มีอาการไข้แต่อย่างใด สรุปว่า แม่ที่เป็นไข้เลือดออกในระยะหลังคลอด มีรายงาน 1 รายงานที่พบเชื้อไวรัสในน้ำนมแม่ในช่วงที่แม่ไข้สูงมีไวรัสในกระแสเลือด ลูกที่เป็นทารกคลอดก่อนกำหนดที่กินนมแม่รายนี้ตรวจเลือดพบไวรัส สำหรับแม่ที่คลอดลูกไปแล้วหลายๆเดือน และยังให้กินนมแม่อยู่เมื่อเป็นไข้เลือดออก ยังไม่มีรายงานการตรวจพบเชื้อในน้ำนม ในตำราBreastfeeding : A Guide for theMedical profession 7th editon p 428 สรุปว่า “ Breastfeeding during maternal orinfant dengue disease should continue as determined by the mother or infant’sseverity of illness เรื่องที่จะต้องพิจารณาคือ   1. การติดเชื้อไวรัสไข้เลือดออกในแม่จะส่งต่อถึงลูกได้ทางไหนบ้าง การติดต่อของไวรัสไข้เลือดออก มียุงเป็นพาหะของโรค นำเชื้อจากผู้ป่วยไปสู่ผู้อื่นยังไม่มีรายงานการติดต่อระหว่างคนหนึ่งไปอีกคนหนึ่งโดยไม่ผ่านยุง และไม่มีหลักฐานว่ามีการติดต่อผ่านทางน้ำนมแม่ (Breastfeeding : A Guide for the Medical profession 7th edition p .428) จากการค้นข้อมูลเพิ่มเติมพบการรายงานพบไวรัสไข้เลือดออกในน้ำนมของแม่ที่เป็นไข้เลือดออกก่อนคลอดเพียง 1 รายงาน คนไข้ทารกคลอดก่อนกำหนด 1 ราย แม่มีไข้ 2 วันก่อนคลอด ระหว่างการคลอด และหลังคลอดตวจพบว่าแม่เป็นไข้เลือดออก ทารกได้กินนมแม่ที่บีบออกมาตั้งแต่วันที่ 2 หลังคลอด แม่ไม่มีแผลที่หัวนมและเต้านม ตรวจพบ RT PCR สำหรับ denguevirus เป็นผลบวก แสดงว่ามีเชื้อไวรัส dengue ในน้ำนมแม่ จึงหยุดนมแม่ในวันที่ 4หลังคลอด ในวันที่4ทารกมีไข้ต่ำๆ 37.9 องศา C เจาะเลือดลูกพบ ผลบวกต่อ denguevirus มีเกร็ดเลือดต่ำเมื่ออายุ 9 วัน โดยไม่มีอาการใดๆผิดปกติ แม่และลูกได้กลับบ้านไม่มีภาวะแทรกซ้อนใดๆ (Breast Milk as a possible route of Vertical Transmission of Dengue Virus? Ann Barthel,et al Clin Infect Dis Apr 10 ,2013 online publication)   2. ในน้ำนมแม่จะมีสารภูมิต้านทานต่อไข้เลือดออกหรือไม่ พบ 1รายงาน ว่ามี factorใน ส่วนไขมันของน้ำนมแม่ ว่ายับยั้ง ไวรัสไช้เลือดออกได้ แต่ไม่พบantibody activity ต่อไวรัสไข้เลือดออกในน้ำนมแม่ ( A Lipidinhibitor of dengue virus in human colostrum and milk, with a note on theabsence of anti-dengue secretory antibody , Arch Virol 47:3-10 , 1975 )   3.แม่จะไปอยู่โรงพยาบาล ที่เป็นเตียงรวมกับผู้ป่วยอื่นๆหรือ อยู่เตียงในห้องแยกต่างหาก ถ้าแม่ต้องไปอยู่รวมกับคนป่วยอื่นๆ ลูกเล็กที่ไปนอนกับแม่อาจจะติดเชื้อจากผู้ป่วยอื่นๆ ได้หรือไม่ ถ้าแม่ได้อยู่ห้องเดี่ยวแยกต่างหาก ลูกก็ใม่เสี่ยงติดเชื้อจากคนอื่นๆ   4.อาการของแม่รุนแรงมากน้อยเพียงไร ไข้เลือดออกมีอาการที่แตกต่างกันตั้งแต่น้อยๆ ไปจนถึงอาการหนักมาก ถ้าแม่เป็นไม่รุนแรง และอยากจะให้นมแม่ ก็ให้ได้ คุณแม่ท่านนี้อยู่โรงพยาบาล ห้องเดี่ยว จึงให้ลูกมานอนดูดนมแม่ ที่ห้อง โดยแพทย์อนุญาต และโชคดีที่อาการเป็นไม่รุนแรง แม่จึงผ่านพ้นมาได้โดยที่ลูกยังได้กินนมแม่ตลอดและลูกไม่มีอาการไข้แต่อย่างใด สรุปว่า แม่ที่เป็นไข้เลือดออกในระยะหลังคลอด มีรายงาน 1รายงานที่พบเชื้อไวรัสในน้ำนมแม่ในช่วงที่แม่ไข้สูงมีไวรัสในกระแสเลือด ลูกที่เป็นทารกคลอดก่อนกำหนดที่กินนมแม่รายนี้ตรวจเลือดพบไวรัส สำหรับแม่ที่คลอดลูกไปแล้วหลายๆเดือน และยังให้กินนมแม่อยู่เมื่อเป็นไข้เลือดออก ยังไม่มีรายงานการตรวจพบเชื้อในน้ำนม ในตำราBreastfeeding : A Guide for theMedical profession 7th editon p 428สรุปว่า   “ Breastfeeding during maternal orinfant dengue disease should continue as determined by the mother or infant’sseverity of illness. “ “การให้นมแม่ในแม่หรือทารกที่เป็นไข้เลือดออกควรดำเนินต่อไปโดยพิจารณาจากความรุนแรงของโรค”   โดย : พญ. ศิริพัฒนา ศิริธนารัตนกุล

ถ้าวัณโรคของแม่อยู่ในระยะกำเริบ มีเชื้อในเสมหะ ต้องแยกแม่ลูก แต่ให้ลูกกินน้ำนมแม่บีบให้คนอื่นป้อนได้ จะให้แม่ลูกได้อยู่ด้วยกันต่อเมื่อวัณโรคอยู่ในระยะสงบแล้ว

ใครปั๊มนมไม่ออก: แอบบอกวิธีปั๊มนมให้เกลี้ยงเต้าจ้ะ

เก็บน้ำนมในตู้เย็น 2 ประตู มีนมอยู่เยอะ ไฟฟ้าจะดับหลายชั่วโมง ทำอย่างไรดี

ช่วงเดินทางอาจดูว่าน้ำแข็งละลายไปบ้างหรือยัง ถ้าละลายมากก็ให้เทน้ำทิ้งแล้วเติมก้อนน้ำแข็งกะเกลืออีก