คำถามลูก

อาการ ‘สำรอก’ หรือ ‘แหวะนม’ ภายหลังดูดนมพบได้บ่อยในทารกแรกเกิดค่ะ หากคุณแม่ควรสังเกต ว่านมที่ลูกแหวะออกมาไม่มีสิ่งอื่นเจือปน

ควรจับเรอทุกครั้งหลังกินนม เพื่อไล่ลมนะคะ ไม่งั้นลูกอาจจะท้องอืด หรือแหวะนมได้ ลูกสะอึกเป็นเรื่องธรรมชาติของเบบี๋จ้า ไม่มีอันตรายใด ๆ ไม่ต้องให้กินน้ำหรอกนะคะ

โดย - บี มามี๊ต่าต๋า หลังจาก 1 ขวบเป็นต้นไป แต่ถ้ายังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่จำเป็น เมื่อลูกอายุครบขวบ จะต้องการข้าวและอาหาร 5 หมู่เป็นอาหารหลัก นมจะเป็นเพียงอาหารเสริม ถ้าลูกยังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่ต้องเสริมนมชนิดอื่น แต่ถ้านมแม่เหลือน้อย หรือคุณแม่ต้องการหย่านม ก็ให้เสริมด้วยนมกล่อง UHT ได้ ในวัยนี้ ร่างกายของลูกได้พัฒนาขึ้นที่จะรับสารอาหารได้หลากหลายมากขึ้น และส่วนมากพร้อมที่จะได้รับโปรตีนหลากหลายประเภทมากขึ้น รวมถึงโปรตีนนมวัว ถั่ว อาหารทะเล ฯลฯ ดังนั้นอายุ 1 ขวบจะเป็นช่วงที่คุณแม่สามารถเริ่มให้ลูกทานนมสด UHT ได้ แต่อาจจะให้ในปริมาณแต่น้อยในแรกเริ่ม เพื่อสังเกตดูว่าลูกยังแพ้อยู่หรือไม่ ขอจำแนกประเภทนมต่างๆ ที่น้องสามารถทานได้หลังจาก 1 ขวบ 1. Whole milk คือ นมสด ที่ไม่ได้ผ่านกระบวนการแปรรูปหรือแต่งเติม เพียงแต่ผ่านกระบวนการทำลายเชื้อ มีแบบUHT เป็นกล่องเดี่ยว หรือแพค 4 - 6 กล่อง วางขายตามร้านค้าทั่วไป แนะนำให้ใช้นมกล่อง UHT ชนิดที่เป็นนมสดได้ (อ่านดูข้างกล่องว่าเป็นนมสด เพราะบางยี่ห้อเอานมผงจากต่างประเทศมาละลายน้ำใส่กล่องอีกที่) ยี่ห้อที่ใช้นมสด เช่น นมสดจิตรลดา หนองโพ ไทยเดนมาร์ค เป็นต้น ให้น้องทานชนิดรสจืด 2. Soy Milk หรือนมถั่วเหลือง UHT เป็นนมถั่วเหลืองที่ผ่านการทำลายเชื้อ บรรจุเป็นกล่อง มีการเพิ่มสารอาหารต่างๆ ด้วยงาดำหรืออื่นๆ ซึ่งคุณแม่ควรเลือกประเภทที่หวานน้อย เพื่อจะได้ไม่ติดรสหวานค่ะ ยี่ห้อของสินค้าในตลาดมีหลากหลายค่ะ 3. Formula คือนมผสมที่ผ่านกระบวนการแปรรูป มีการแต่งเติมเพิ่มสารอาหารต่างๆ เพื่อทดแทนคุณค่าที่เสียไป มีนมหลายยี่ห้อที่นำนมผงมาผสมน้ำแล้วบรรจุใส่กล่อง มักจะใช้คำว่า 1+ หรือ 3+ บนบรรจุภัณฑ์ ราคามักแพงกว่านมสดUHT

อาหารตามวัย ควบคู่ไปกับนมแม่ ตอน 3   การติดตามภาวะโภชนาการ (ว่าผอม หรือ อ้วน ไปมั้ย) และการเจริญเติบโตของลูก (สูง หรือ เตี้ย) ต้องมีการชั่งน้ำหนัก และวัดความยาว/ส่วนสูง อย่างสม่ำเสมอ ทุก 1-3 เดือน ในเด็กเล็ก ต่ำกว่า 2 ปี ใช้วิธีนอน วัดความยาว ถ้า 2-5 ปี ใช้วิธียืน วัดส่วนสูง ถ้าเด็กเล็กอยากยืนวัด ก็ให้ยืนได้ กรณีกลับกัน เด็กโตกว่า 2 ปี ไม่อยากยืน ก็นอนวัดได้ แต่ในการจุดกราฟเพื่อประเมินภาวะโภชนาการและการเจริญเติบโต ต้องมีการหักลบ โดยถ้าเป็นเด็กเล็ก ยืนวัด ค่าที่ได้จะน้อยลง ต้องนำค่าที่ได้ บวกเพิ่มอีก 0.7 ซม ก่อนนำไปจุดในกราฟ ส่วนเด็กโตที่นอนวัด จะได้ค่ามากขึ้น ต้องนำค่าที่ได้ลบด้วย 0.7 ซม ก่อนนำไปจุดประเมินผลในกราฟ เพื่อทราบว่า ลูกมีโภชนาการดีหรือไม่ อ้วนหรือผอมไปหรือเปล่า ต้องใช้กราฟน้ำหนักตามเกณฑ์ความยาว/ส่วนสูง โดยแถบสีเขียว คือ ปกติ แต่มีโซนเสี่ยง เป็นสีเขียวแก่ และเขียวอ่อน เพื่อเดือนให้คุณพ่อคุณแม่เร่งจัดการแก้ไขก่อนจะผิดปกติ ส่วนถ้าอยากทราบว่าลูกมีการเจริญเติบโตดีหรือไม่ ให้ใช้กราฟน้ำหนักตามเกณฑ์ความยาว/ส่วนสูง จะทราบว่า ลูกเตี้ยหรือสูง เรามีความคาดหวังให้ลูกๆมีทั้งภาวะโภชนาการและการเจริญเติบโตที่ดี ซึ่งประเมินจากกราฟทั้ง 2แบบ ให้เป็นเด็กที่ทั้งสูงและสมส่วน ไม่ใช่เตี้ยสมส่วน หรือ อ้วนไป ผอมไป ปล. คำว่า ค่อนข้างเตี้ย ค่อนข้างผอม เป็นโซนเสี่ยง แต่คำว่าเริ่มอ้วน เป็นความผิดปกติแล้ว ต้องรีบแก้ไขด่วนๆ ดูง่ายๆที่สีในกราฟ ถ้าเป็นสีเขียวยังปกติ สีส้ม สีม่วงผิดปกติ สามารถดาวน์โหลดกราฟมาตรฐานการเจริญเติบโตของเด็ก 0-5ปี ซึ่งปรับจาก WHO Growth Standard 2006เริ่มใช้ในประเทศไทยเมื่อปี2558 ได้ที่ http://nutrition.anamai.moph.go.th/temp/main/view.php?group=1&id=717                   

อาหารตามวัย ควบคู่ไปกันมแม่ ตอน2 อาหารทารกตามวัย คือหัวใจของทักษะชีวิตและการเจริญเติบโต โดย พญ.นภาพรรณ วิริยะอุตสาหกุล ผู้อำนวยการสำนักโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข อาหารตามวัยเป็นอีกหนึ่งจุดเริ่มของชีวิต ในการรับประสบการณ์ใหม่ๆ ที่ได้เรียนรู้จากการกินอาหาร หลังจากทารกได้กินนมแม่อย่างเดียวใน 6 เดือนแรกแล้ว ควรให้อาหารตามวัยที่เหมาะสม ควบคู่กับนมแม่ เหตุผลเพราะหลัง 6 เดือน ทารกต้องการพลังงานมากขึ้น (ซึ่งควรเป็นจากอาหารที่เตรียมจากข้าวบด ใส่ไข่ ตับ ปลา หมู ไก่ ผัก สลับหมุนเวียนกันไป) ไม่ใช่เพราะนมแม่หมดคุณค่า หรือ ไม่มีประโยชน์แล้ว นมแม่มีประโยชน์ เพื่อการเติบโตสมวัย ให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนแรก เมื่อครบ 6 เดือน เริ่มให้อาหารตามวัยควบคู่กับนมแม่ อย่างไรก็ตาม ถ้าแพทย์ประจำตัวของลูก ซึ่งดูแลลูกเป็นระยะมาตลอด พบว่า ในช่วง 4-6 เดือน ที่ลูกกินนมแม่อย่างเดียว แต่มีปัญหาน้ำหนักขึ้นน้อยลง และไม่ดีขึ้นแม้ว่าจะมีความช่วยเหลือด้านการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเต็มที่แล้ว แพทย์อาจจะพิจารณาให้กินอาหารตามวัย ก่อนอายุ 6 เดือน แต่ไม่ก่อน 4 เดือน โดยควบคู่กับการกินนมแม่ ที่ต้องบอกประเด็นนี้ เนื่องจาก มีคุณแม่ส่วนหนึ่งเข้าใจผิด คิดว่า ทารกก่อน 6 เดือน จะต้องได้แต่นมเท่านั้น ยังไม่สามารถกินข้าวได้ เมื่อมีปัญหานมแม่น้อยลงและไม่ดีขึ้นแม้ว่าจะได้รับการช่วยเหลือจากคลินิกนมแม่แล้ว ก็หันไปเสริมเป็นนมผง แทนที่จะให้กินเพิ่มเป็นอาหารตามวัย ซึ่งเป็นความเสี่ยงต่อการแพ้นมวัวและโรคภัยต่างๆที่เกิดจากการกินนมผง อายุ 6 เดือน อาหารตามวัย ควรให้ลูกได้ทั้งปริมาณและคุณภาพ ที่เหมาะสม โดยทั่วไปแนะนำให้เริ่มอาหารตามวัย ด้วยอาหารที่บดละเอียด หนืดพอควร แบบเกาะช้อนพอประมาณ ไม่เหลวไหลแผละ แต่ก็ไม่หนืดหนึบติดช้อน ปริมาณตามภาพที่แนะนำให้ใน 1 มื้อ แต่ถ้ากินปริมาณเท่านี้ได้ไม่หมดในมื้อเดียว สามารถแบ่งกินเป็น 2 มื้อได้ และให้ผลไม้เป็นอาหารว่าง เนื้อสัตว์ สามารถสลับ ไข่แดง เนื้อปลา ตับ (ตับ ไข่แดง วันเว้นวัน  แก้มชมพู เพราะไม่โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก) ค่อยๆเริ่มทีละอย่างเพื่อสังเกตอาการแพ้ อย่าลืมทวงยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก จากคุณหมอ ให้ลูกกินสัปดาห์ละครั้งเพื่อป้องกันโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ปล 1 โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ไอคิวลดลง 3-10 จุด ปล 2 ยาน้ำเสริมธาตุเหล็ก อยู่ในชุดสิทธิประโยชน์ของหลักประกันสุขภาพ มีผลทั้ง คนที่ใช้สิทธิข้าราชการ ประกันสังคม และสิทธิประกันสุขภาพถ้วนหน้า ลูก 7 เดือน เริ่มกินอาหารตามวัยไปเดือนนึงแล้ว ถึงเวลาเพิ่มข้าวอีก 1 ช้อน เพิ่มผักให้เต็มช้อน ส่วนไข่ ถ้ากินไข่แดงได้แล้วโดยไม่มีอาการแพ้ ช่วงนี้อาจจะเริ่มให้ไข่ขาวได้แล้วนะคะ แต่ถ้ากลัวแพ้อาจจะขยับไปเริ่มหลังจากอายุ 1 ปี โดยให้โปรตีนจากแหล่งอื่น เช่น เนื้อปลา ตับ หมู ไก่ โดยเริ่มและสังเกตทีละอย่าง ลูกอาจจะกินปริมาณที่เตรียมนี้ไม่หมดในครั้งเดียว สามารถเตรียมให้วันละ 2ครั้ง แต่ไม่ควรเกิน 3 ครั้งต่อวันนะคะ เพราะลูกยังจะมีผลไม้เป็นอาหารว่างอีกมื้อนึง   ลูกอายุ 8 เดือน เพิ่มข้าวอีก 1 ช้อน เป็น 4 ช้อนต่อมื้อ เนื้อสัตว์และผักอย่างละ 1 ช้อน เตรียมแบบหยาบกว่าเดิมได้ละค่ะ ให้วันละ 2 ครั้ง ซึ่งถ้ากินไม่หมดในมื้อเดียว อาจจะปรับปริมาณให้กินเป็นวันละ 3 ครั้งเพื่อให้ได้ปริมาณต่อวันตามกำหนด และเพิ่มผลไม้เป็น 3 ชิ้นเพื่อเป็นอาหารว่าง มีคำถามว่า ทำไมต้องใส่น้ำมันพืช ครึ่งช้อนชา เหตุผลคือจากสูตรอาหารนี้ น้ำมันเป็นส่วนหนึ่งที่ให้พลังงาน ทั้งยังช่วยการดูดซึมวิตามินเอ ดี อี เค ที่ละลายในไขมัน และจากประสบการณ์ส่วนตัว น้ำมันพืชทำให้อาหารนวลเนียน อร่อยขึ้นด้วยค่ะ   ลูกอายุ 9-12 เดือน กินอาหารเพิ่มเป็น 3 มื้อ ฝึกทักษะการเคี้ยวให้ลูกด้วยการเพิ่มความหยาบของอาหาร หั่นเป็นชิ้นเล็กๆ ฝึกให้ลูกกินเอง ด้วยการให้จับช้อน หรือ หยิบจับอาหารกินเอง อย่าลืมล้างมือลูกให้สะอาดก่อน ช่วยสอนสุขนิสัยโดยการปฏิบัติตั้งแต่ยังเล็ก ควรให้ลูกได้เรียนรู้รสจากธรรมชาติ ไม่ควรปรุงรสอาหาร ที่สำคัญ อย่าลืม!! ติดตามการเจริญเติบโตของลูกอย่างสม่ำเสมอ โดยการใช้กราฟมาตรฐานการเจริญเติบโตสำหรับเด็ก 0-5 ปี

อาหารตามวัย ควบคู่ไปกับนมแม่ ตอน 1   แชร์ประสบการณ์ให้นมลูก ประสบการณ์จากความเป็นแม่หัวนมบอด คลอดในโรงพยาบาลโรงเรียนแพทย์ที่จับแม่ลูกแยกกัน กว่าจะได้เลี้ยงก็ผ่านไปเกินวัน จนเต้านมคัด ลูกดูดไม่ได้ร้องไห้โยเย พยายามศึกษาด้วยตนเองจนสามารถให้ลูกดูดจนหัวนมยื่นออกมาจนได้ ลูกได้กินนมแม่ 1 ปีเต็ม แต่ความที่ได้นมผงร่วมด้วยตั้งแต่แรกเกิด บวกกับความเข้าใจผิดที่อยากให้ลูกในท้องน้ำหนักขึ้นดีๆ ด้วยการกินนมวันละลิตรช่วงท้อง ผสมกับประวัติภูมิแพ้หอบหืดของแม่ ลูกชายจึงโตมาแบบแพ้นมวัว มีอาการตามตำราเป๊ะๆ ยันโต ด้วยปัญหาที่เจอกับตัวเหล่านี้ จึงอยากช่วยเหลือแม่ให้เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้สำเร็จ อาศัยช่วงเวลาที่ทำงานเป็นหมอเด็กในโรงพยาบาลแม่และเด็ก (หรือชื่อว่า โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 13 กรุงเทพฯ ในปัจจุบัน) ศึกษาเรื่องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างจริงจัง และสอบได้ใบอนุญาตเป็นที่ปรึกษานมแม่ระหว่างประเทศ (International Board Certified Lactation Consultant: IBCLC) ตั้งแต่ปี 2007 หลังจากนั้นเริ่มพบว่าเด็กที่กินนมแม่ได้ แต่กินข้าวต่อไม่เป็น จึงหันมาสนใจการให้อาหารตามวัยที่ถูกต้อง เป็นช่วงเวลาที่ทำให้เบนเข็มการทำงานเข้ามาอยู่ในสำนักโภชนาการ หลังจากได้เป็นหัวหน้าหน่วยงานนี้ จึงได้ให้นักโภชนาการปรับปรุงคำแนะนำการให้อาหารตามวัยที่บรรจุอยู่ในสมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก (สมุดชมพู) ให้ง่ายต่อการเข้าใจและปฏิบัติได้อย่างถูกต้อง อย่างไรก็ตาม สมุดชมพูนี้ จะแพร่หลายเฉพาะในคุณแม่ที่มารับบริการในหน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุขเท่านั้น ไม่ครอบคลุมถึงหน่วยงานสังกัดอื่นและเอกชน ทั้งๆที่กรมอนามัยตั้งงบทุกปีเพื่อพิมพ์สมุดนี้เพียงพอสำหรับแม่และเด็กทั่วประเทศไม่ขึ้นกับสังกัด แต่ก็ไม่ได้รับความนิยมในภาคเอกชน หมอหย่งจึงอาศัยโอกาสที่มีกิจกรรมกลุ่มของแม่อาสาศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทยฯ มาให้ความรู้ และสื่อสารผ่านทางสื่อโซเชียล เกี่ยวกับการให้อาหารตามวัยที่ถูกต้อง  

การที่ลูกปฏิเสธนมแม่ แต่ยอมกินจากขวดผ่านจุกนมยาง คืออาการสับสนระหว่างจุกนมแม่และจุกนมปลอม (NIPPLE CONFUSION) ซึ่งปัญหานี้นี่เองที่สาเหตุหลักที่ทำให้แม่เข้าใจผิดว่าตนเองไม่มีน้ำนม หันไปชงนมผงใส่ขวดให้ลูกดูดกิน ทั้งที่เต้านมอาจคัดแข็งและเต็มไปด้วยน้ำนมก็ตาม ปัญหานี้เกิดจากความเข้าใจผิดๆ ว่า การกินนมจากเต้าแม่ก็เหมือนกับการกินนมจากขวด ทารกที่กินนมจากขวดตั้งแต่อายุน้อยมากๆ จะมีปัญหาในการดูดนมแม่ เพราะนมแม่และขวดวิธีดูดที่แตกต่างกัน การดูดนมแม่ ลูกต้องใช้ลิ้นและขยับกรามล่างเพื่อ “รีด” น้ำนมออกจากกระเปาะน้ำนม เมื่อลูกกินนมแม่ ลูกต้องอ้าปากกว้างและอมหัวนมแม่ไปถึงลานนม หัวนมแม่จะยืดไปถึงด้านในปากของลูก ลิ้นของลูกจะห่อลานนมที่ยืดและกดให้แนบไปกับเพดานปาก เมื่อลูกขยับลิ้นและกราม น้ำนมจะถูกรีดออกมาตามจังหวะที่ลูกขยับกราม หากลูกดูดตามวิธีดังกล่าว หัวนมจะอยู่ด้านในสุดของช่องปาก ทำให้แม่ไม่รู้สึกเจ็บหัวนม การดูดนมขวด (จุกนมยาง) น้ำนมจะไหลผ่านรูที่จุกนมยาง โดยอาศัยแรงโน้มถ่วง ดังนั้นลูกไม่ต้องออกแรงในการกินนม ลูกไม่ต้องอ้าปากกว้าง แต่จะห่อริมฝีปากให้เล็กและแน่น จุกนมยางไม่ยืดถึงส่วนในสุดของช่องปาก ลูกไม่ต้องใช้ลิ้นรีดเพื่อเอาน้ำนมออกจากจุกนมยาง ลูกจะดูดแผ่วๆ และงับกัดจุกนมยางเพื่อให้น้ำนมไหลออกจากขวด เมื่อน้ำนมไหลเร็วเกินไป ลูกจะใช้ลิ้นดุนขึ้นเพื่อชะลอการไหลของนม น้ำนมไหลไม่หยุดและเอ่อล้นอยู่ในปาก ไม่ว่าลูกจะดูดหรือไม่ดูดก็ตาม เมื่อลูกเคยชินกับการกินนมจากขวด ซึ่งง่ายกว่าการกินนมแม่ จะทำให้ลูกปฏิเสธเต้าแม่ และถึงแม้ว่าลูกจะยอมกินนมแม่ก็ตาม ลูกจะกัดนมแม่ ด้วยเหตุที่เคยชินกับการกัดงับให้น้ำนมไหลเข้าปากนั่นเอง อาการติดจุก สังเกตุได้ดังนี้ ทารกที่กินนมขวดตั้งแต่แรกเกิดจะเอาลิ้นดุนนมแม่ออกจากปาก ทารกไม่อ้าปากกว้า และจะดูด/งับที่หัวนมแม่ (ไม่อมถึงลานนม) แม่จะเจ็บหัวนมและลูกจะไม่ได้รับน้ำนมมากพอเพราะกลไกดูดที่ผิดนี้ไม่สามารถรีดน้ำนมออกจากเต้าแม่ได้ ทารกที่กินจากจุกนมยางจะเคยชินกับน้ำนมที่ไหลออกทันทีที่มีจุกนมเข้าปาก จะไม่รอจนน้ำนมพุ่ง (Milk Ejection Reflex หรือความรู้สึกจี๊ดที่เต้า) ที่จะเกิดขึ้นประมาณ 1-2 นาทีหลังจากเริ่มดูด หลายคนอาจด่วนสรุปว่าให้กินจากขวดไปเลย เพราะง่ายกว่า แต่มีการศึกษาเปรียบเทียบแล้วว่าทารกที่กินนมแม่จะมีความเครียดน้อยกกว่าทารกที่กินนมขวด เพราะ การหายใจและอัตราการเต้นของหัวใจสม่ำเสมอกว่า ทารกสามารถควบคุมปริมาณการไหลของน้ำนมแม่ได้ ตามจังหวะ ดูด กลืน หยุด การกินนมจากเต้าเป็นธรรมชาติกว่า ใช้พลังงานน้อยกว่า วิธีป้องกันปัญหาติดจุก เพราะทารกต้องฝึกฝนทักษะการดูดกินนมจากเต้าแม่ในช่วง 1 เดือนแรก จึงไม่ควรให้ทารกกินนมจากจุกนมยางในช่วงอายุน้อยกว่า 1-2 เดือน (รวมถึงจุกนมหลอก หรือ pacifier ด้วย) แม่หลายคนที่ต้องกลับไปทำงานอาจกังวลเรื่องลูกติดเต้า ไม่ยอมกินนมจากขวดระหว่างแม่ไปทำงาน จึงต้องการฝึกให้ลูกยอมรับขวดตั้งแต่วัยเพียงไม่กี่สัปดาห์ แต่วิธีนี้อาจก่อให้เกิดปัญหาติดจุกได้ เพราะเมื่อลูกติดจุกและไม่ยอมดูดจากเต้า ปัญหาอื่นๆ อาจจะหนักกว่ากับการอดทนฝึกให้ลูกกินจากขวดหรือวิธีอื่นๆ (แก้ว/ ช้อน/ หลอด) ตอนลูกอายุ 2-3 เดือน วิธีแก้อาการติดจุก ทำอย่างไรให้หายสับสน งดขวด จุกนมยาง จุกนมหลอก (ต้องใจแข็งค่ะ) ป้อนนมลูกด้วยวิธีอื่น (แก้ว/ ช้อน/ หลอด) อุ้มลูกบ่อยๆ ให้ลูกเคยชินกับไออุ่นจากอกแม่ ให้ลูกกินนมจากอกเมื่อลูกอารมณ์ดี ไม่หงุดหงิด อย่ารอให้ลูกหิวจัด เช็คดูว่าลูกกินนมถูกวิธีหรือไม่ อ้าปากกว้างก่อนงับ และอมถึงลานนมหรือไม่ ปั๊มนมหรือกระตุ้นให้น้ำนมพุ่งก่อนให้ลูกดูด ทารกที่ติดจุกจะพอใจเมื่อดูดปุ๊บ น้ำนมไหลปั๊บ จะยอมรับเต้านมแม่ง่ายขึ้น ใช้ดรอปเปอร์หรือไซริงค์หยอดน้ำนมที่มุมปากของลูกทันทีเมื่อลูกเข้าเต้า ก่อนที่ลูกจะหงุดหงิดไม่ยอมรับเต้าแม่ ปรึกษาคลินิคนมแม่ หรือแม่อาสา ทารกที่ติดจุกจะทำหน้างงงวยเมื่อต้องกินนมแม่แทนนมขวด ปัญหานี้แก้ไม่ยากถ้าแม่เข้มแข็งและแน่วแน่และแม่จะต้องอดทนกับเสียงร้องของลูกเพียงไม่กี่วันเท่านั้น อย่าลืมให้กำลังใจกับลูกเมื่อลูกยอมดูด แม้จะเป็นเพียงชั่วครู่ก็ตาม อย่าลืมว่าการป้องกันปัญหาติดจุกง่ายกว่าการแก้นะคะ ดังนั้นวิธีที่ดีที่สุดคืออย่าเริ่มให้ลูกกินนมจากขวดเร็วเกินไป ให้ใช้แก้ว ช้อน หรือหลอดป้อน จะสามารถป้องกันมิให้ลูกเกิดความสับสนระหว่างนมแม่และจุกนมยางได้ค่ะ

(จากหนังสือ นมแม่...50 คำถามยอดฮิต)          น้ำนมของสัตว์แต่ละชนิดผลิตขึ้นมาเพื่อให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของลูกสัตว์ชนิดนั้นมากที่สุด เช่น น้ำนมของแมวน้ำจะมีไขมันสูงเพื่อให้ลูกแมวน้ำใช้พลังงานต่อสู้กับความหนาวเย็น ถ้านำนมวัวมาให้ลูกแมวน้ำกิน อาจทำให้ลูกแมวน้ำได้รับไขมันไม่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตได้ น้ำนมของคนเราก็เช่นกัน ดังจะเห็นได้จากการที่มนุษย์มีสมองไว้คิดแก้ไขปัญหา ในน้ำนมแม่จึงอุดมไปด้วยแร่ธาตุและสารอาหารที่ทำให้สมองทารกเจริญเติบโตได้ดีที่สุด ไม่มีน้ำนมของสัตว์ชนิดอื่นใดเทียบเท่าหรือแทนที่ได้ ฉันใดก็ฉันนั้น หากนำนมวัวมาให้ลูกคนกิน โอกาสที่จะได้รับสารบำรุงสมองอย่างเต็มที่ก็จะถูกลดทอนลงได้ เหตุผลสำคัญที่ทารกแรกเกิดทุกคนควรได้รับน้ำนมแม่ โดยไม่ต้องเสริมนมผสม เพราะว่า ในนมแม่มีสารบำรุงสมองที่เหมาะสำหรับการเจริญเติบโตของทารกมากที่สุด ทารกที่กินนมผสมเสี่ยงต่อการเกิดโรคแพ้โปรตีนนมวัวได้ การเสริมนมผสมเป็นอุปสรรคต่อการให้นมแม่ได้ เนื่องจากนมวัวย่อยยากกว่า จะมีระยะเวลาอยู่ในกระเพาะอาหาร ( gastric emptying time ) นาน ดังนั้นเด็กที่กินนมผสมจะอยู่ท้องนานกว่าและนอนนาน การดูดกระตุ้นเต้านมแม่น้อยลง ทำให้กลไกการผลิตน้ำนมน้อยลงและหยุดผลิตในที่สุด การเสริมนมผสมจากขวดนม ทำให้ลูกติดการดูดจุกนม เพราะนมไหลเข้าปากเร็ว ไม่ต้องออกแรงดูดมาก และวิธีดูดนมจากจุกนมต่างจากวิธีดูดนมจากเต้าแม่ ดังนั้น หากลูกชินกับการดูดจุกนมแล้วมาดูดนมแม่ด้วยวิธีเดียวกัน น้ำนมแม่จะไม่ออก ทำให้ลูกหงุดหงิด ร้องเมื่อดูดนมแม่ แม่จึงต้องให้นมผสมเพิ่มมากขึ้น จนต้องหยุดให้นมแม่ไปในที่สุด ความแตกต่างระหว่างการดูดนมแม่และการดูดนมขวด การดูดนมแม่ ลูกจะต้องอ้าปากกว้างเพื่อให้ทั้งหัวนมและลานนมเข้าไปอยู่ในปาก เหงือกลูกจะงับลงบนลานนม ลิ้นรองรับอยู่ใต้ลานนม กดหัวนมและลานนมแนบกับเพดานปาก หัวนมแม่ที่สัมผัสบริเวณเพดานปากของลูกจะกระตุ้นให้ลูกเริ่มดูดนม เหงือกจะขยับขึ้นลง และลิ้นจะรีดน้ำนมจากท่อน้ำนมเข้าสู่ปาก การดูดนมขวด ลูกจะไม่อ้าปากกว้าง จะใช้เหงือกกัดหัวนมยาง เพื่อให้น้ำนมไหลช้าลง ถ้าเป็นจุกนมที่มีรูใหญ่ น้ำนมออกมาก การดูดจะง่ายกว่าดูดนมแม่ นอกจากนี้ลูกอาจจะใช้ลิ้นอุดรูที่จุกยางเพื่อให้น้ำนมไหลช้าลง ทำให้ติดนิสัยกระดกลิ้นไว้ด้านในของปาก และไม่แลบลิ้นออกมาเวลาดูดนมแม่

10 วิธีรับมือ เมื่อลูกน้อยทำร้ายหัวนมคุณแม่

ลูกร้องเป็นเรื่องธรรมชาติค่ะ ถ้ากินอิ่ม นอนหลับ ขับถ่ายปกติ ไม่มีไข้ ไม่ซึม ก็ไม่ต้องกังวลหรอกค่ะ

ควรจับเรอทุกครั้งหลังกินนม เพื่อไล่ลมนะคะ ไม่งั้นลูกอาจจะท้องอืด หรือแหวะนมได้ ลูกสะอึกเป็นเรื่องธรรมชาติของเบบี๋จ้า ไม่มีอันตรายใด ๆ ไม่ต้องให้กินน้ำหรอกนะคะ

อาการ ‘สำรอก’ หรือ ‘แหวะนม’ ภายหลังดูดนมพบได้บ่อยในทารกแรกเกิดค่ะ หากคุณแม่ควรสังเกต ว่านมที่ลูกแหวะออกมาไม่มีสิ่งอื่นเจือปน

ลูกอายุ 6 เดือน เริ่มให้อาหารเสริม ตามที่แนะนำในสมุดสีชมพูทุกอย่างคือ ข้าวต้มสุกบดละเอียด 2 ช้อนกินข้าว ไข่แดงสุกครึ่งฟอง ผักต้มเปื่อย ครึ่งช้อนกินข้าว บดละเอียด ผลไม้สุกบดละเอียด วันละ 1 ชิ้น ผลคือลูกอุจจาระก้อนโตแข็ง ต้องเบ่งมากถ่ายยาก ลองลดข้าวลงก็ยังเหมือนเดิม คุณหมอหย่ง อธิบายว่า อาหารตามวัยที่ให้เริ่มตอนอายุ 6 เดือน ได้คำนวณพลังงานไว้แล้วว่า ในเวลา 1 วัน ถ้ากินตามที่เขียนไว้ จะได้พลังงาน 200 แคลอรี่ เพิ่มเติมจากนมแม่ที่กินอยู่แล้ว ในมื้อแรกๆที่เริ่ม ลูกอาจจะรับไม่ได้ครบตามนั้น อาจจะได้ไปเพียงครึ่งเดียว ในกรณีนี้ก็ให้ข้าวเพิ่มอีกได้ แต่ไม่เกินวันละ 2- 3 ครั้ง โดยให้ปริมาณรวมทั้งวันไม่เกิน 200 แคลอรี่ นอกนั้นยังคงให้นมแม่ตามปกติค่ะ สามารถดาวน์โหลดได้ที่นี้ค่ะ  \"อาหารทารกตามวัย ลูกน้อยเติบใหญ่ แข็งแรง สมองดี\" โดย : พญ. นภาพรรณ วิริยะอุตสาหกุล ผู้อำนวยการสำนักโภชนาการ กรมอนามัย

โดย - บี มามี๊ต่าต๋า หลังจาก 1 ขวบเป็นต้นไป แต่ถ้ายังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่จำเป็น เมื่อลูกอายุครบขวบ จะต้องการข้าวและอาหาร 5 หมู่เป็นอาหารหลัก นมจะเป็นเพียงอาหารเสริม ถ้าลูกยังได้นมแม่อยู่ ก็ยังไม่ต้องเสริมนมชนิดอื่น แต่ถ้านมแม่เหลือน้อย หรือคุณแม่ต้องการหย่านม ก็ให้เสริมด้วยนมกล่อง UHT ได้ ในวัยนี้ ร่างกายของลูกได้พัฒนาขึ้นที่จะรับสารอาหารได้หลากหลายมากขึ้น และส่วนมากพร้อมที่จะได้รับโปรตีนหลากหลายประเภทมากขึ้น รวมถึงโปรตีนนมวัว ถั่ว อาหารทะเล ฯลฯ ดังนั้นอายุ 1 ขวบจะเป็นช่วงที่คุณแม่สามารถเริ่มให้ลูกทานนมสด UHT ได้ แต่อาจจะให้ในปริมาณแต่น้อยในแรกเริ่ม เพื่อสังเกตดูว่าลูกยังแพ้อยู่หรือไม่ ขอจำแนกประเภทนมต่างๆ ที่น้องสามารถทานได้หลังจาก 1 ขวบ 1. Whole milk คือ นมสด ที่ไม่ได้ผ่านกระบวนการแปรรูปหรือแต่งเติม เพียงแต่ผ่านกระบวนการทำลายเชื้อ มีแบบUHT เป็นกล่องเดี่ยว หรือแพค 4 - 6 กล่อง วางขายตามร้านค้าทั่วไป แนะนำให้ใช้นมกล่อง UHT ชนิดที่เป็นนมสดได้ (อ่านดูข้างกล่องว่าเป็นนมสด เพราะบางยี่ห้อเอานมผงจากต่างประเทศมาละลายน้ำใส่กล่องอีกที่) ยี่ห้อที่ใช้นมสด เช่น นมสดจิตรลดา หนองโพ ไทยเดนมาร์ค เป็นต้น ให้น้องทานชนิดรสจืด 2. Soy Milk หรือนมถั่วเหลือง UHT เป็นนมถั่วเหลืองที่ผ่านการทำลายเชื้อ บรรจุเป็นกล่อง มีการเพิ่มสารอาหารต่างๆ ด้วยงาดำหรืออื่นๆ ซึ่งคุณแม่ควรเลือกประเภทที่หวานน้อย เพื่อจะได้ไม่ติดรสหวานค่ะ ยี่ห้อของสินค้าในตลาดมีหลากหลายค่ะ 3. Formula คือนมผสมที่ผ่านกระบวนการแปรรูป มีการแต่งเติมเพิ่มสารอาหารต่างๆ เพื่อทดแทนคุณค่าที่เสียไป มีนมหลายยี่ห้อที่นำนมผงมาผสมน้ำแล้วบรรจุใส่กล่อง มักจะใช้คำว่า 1+ หรือ 3+ บนบรรจุภัณฑ์ ราคามักแพงกว่านมสดUHT

การหย่านมแม่ ควรทำเมื่อทั้งแม่และลูกพร้อม ควรมีการวางแผนหย่านมอย่างเป็นลำดับขั้น มิฉะนั้นอาจมีผลกระทบต่อจิตใจทั้งแม่และลูก ถ้าไม่มีความจำเป็นต้องเลิก ก็ควรให้นมไปเรื่อยๆ จนหลัง 2 ปีขึ้นไป เมื่อลูกโตขึ้น กินอาหารอื่นมากขึ้น ดูดนมแม่น้อยลง น้ำนมก็จะค่อยๆ ลดไปเองโดยปริยาย เป็นการหย่านมแบบค่อยเป็นค่อยไป หลังหย่านมแม่ ถ้าลูกอายุเกิน 1 ปี ลูกกินนมกล่องได้ ควรหัดให้ดื่มจากแก้ว หรือใช้หลอดดูด โดยไม่ต้องใช้ขวดนม การหย่านมควรทำเมื่อทั้งแม่และลูกพร้อม ไม่ควรหย่านมตามความเห็นหรือความต้องการของคนรอบข้าง ถ้าหย่านมเร็วเกินไปจะมีผลกระทบต่อจิตใจของแม่และลูก ทำให้ซึมเศร้า และรู้สึกสูญเสียได้ ถ้าลูกยังปรับตัวไม่ได้ อาจแสดงปฏิกิริยาโดยการร้องและขอดูดนมแม่บ่อยขึ้น หรือในทางกลับกัน ลูกอาจเครียด ไม่ยอมกินอาหารอื่นเลย และแม่เองก็จะมีปัญหาเต้านมคัดตึง เต้านมอักเสบหรือเป็นฝีได้ การวางแผนหย่านมอย่างเป็นลำดับขั้นอย่างช้า ๆ อาจใช้เวลาประมาณ 1 เดือน จะช่วยลดปัญหาเหล่านี้ได้ โดยเริ่มลดนมแม่วันละ 1มื้อ ทีละสัปดาห์ ( ถ้าหากต้องการหย่านมภายในเวลา 2 สัปดาห์ ก็ให้ร่นช่วงเวลาของการลดมื้อนมจากทุกสัปดาห์เป็นทุก 3 วัน ) ควรลดมื้อกลางวันก่อนมื้อกลางคืน และเว้นระยะระหว่างมื้อนมให้นานขึ้น โดยเริ่มลดมื้อ 14:00 น.ก่อน อีกสัปดาห์จึงลดมื้อ 10:00 น.-->มื้อ 18:00 น --> มื้อ 6:00 น. --> มื้อ 22:00 น.   นอกจากนั้น มีวิธีการอื่นที่ช่วยเสริมให้หย่านมได้ง่ายขึ้น คือ ให้นมลูกเฉพาะมื้อที่ลูกขอ จะไม่ให้เมื่อไม่ขอ และให้นมแม่ในระยะเวลาสั้น ๆ หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่กระตุ้นให้ลูกอยากดูดนมแม่บ่อย เช่น การนั่งเก้าอี้ที่ชอบในขณะให้นมลูก ให้คุณพ่อหรือคนเลี้ยงช่วยให้นมหรืออาหารอื่นแทน เบี่ยงเบนความสนใจของลูกจากการดูดนมแม่ เช่น พาไปในที่ๆ ลูกชอบ ชักชวนให้สนใจสิ่งแวดล้อม การเล่นกับเพื่อน เล่านิทาน เป็นต้น ให้ความรักความใกล้ชิดกับลูกในรูปแบบอื่นทดแทนการให้นม เช่น เล่นด้วยกัน กอด หรือให้ซุกอกแม่ในขณะให้ดูดนมจากหลอด การกล่อมหรือเล่านิทานเวลาจะนอนจะช่วยลดการดูดนมกลางคืนได้

เด็กทารกนั้นร้องไห้มากกว่า 3 ชั่วโมงต่อวัน ร้องไห้เป็นเวลา 3 วันหรือมากกว่านั้นในหนึ่งสัปดาห์

ในปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดว่าโรคหัดกุหลาบติดต่อทางใด แต่มีการตรวจพบเชื้อไวรัสในน้ำลายของคนปกติ จึงคิดว่าคนเหล่านั้นอาจเป็นพาหะของโรคโดยที่ไม่แสดงอาการ แต่แพร่เชื้อให้เด็กได้

โรคมือ-เท้า-ปาก เกิดจากเชื้อไวรัสหลายชนิด ดังนั้นจึงพบว่าอาจเป็นโรคนี้ได้หลายครั้งตลอดชีวิต เนื่องจากการเป็นโรคแต่ละครั้งจะสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันการเป็นครั้งต่อไป